Στο ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου, η Ελλάδα και η Κύπρος καλούνται να επαναπροσδιορίσουν την οπτική τους. Για χρόνια, η εξωτερική μας πολιτική ήταν μονοθεματικά εγκλωβισμένη στις κινήσεις της Άγκυρας. Ωστόσο, η ωριμότητα που επιδεικνύουν πλέον η Αθήνα και η Λευκωσία οδηγεί σε μια κρίσιμη διαπίστωση: η Τουρκία είναι ένας παράγοντας που δεν αλλάζει τη φύση του, αλλά το μέλλον μας εξαρτάται από τη σύσφιξη των δεσμών με τους πραγματικούς μας συμμάχους. Το σχήμα συνεργασίας 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ με την υποστήριξη των ΗΠΑ) αποτελεί πλέον τον ακρογωνιαίο λίθο της περιφερειακής μας ασφάλειας.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι εξελίξεις στο μέτωπο της Λωρίδας της Γάζας δεν αφορούν μόνο μια τοπική σύγκρουση, αλλά το πώς διαμορφώνεται η νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας στην περιοχή μας. Ενώ το διεθνές ενδιαφέρον εστιάζει στις προτάσεις εκεχειρίας, οι δηλώσεις της ισραηλινής ηγεσίας αποκαλύπτουν μια πραγματικότητα που απέχει παρασάγγας από τα διπλωματικά ευχολόγια.

Η στρατηγική μεταστροφή του Ισραήλ και το δόγμα της «μη αποχώρησης»

Παρά τις πιέσεις για την εφαρμογή μιας ειρηνευτικής πρότασης δύο φάσεων, η οποία προβλέπει τον αφοπλισμό της Χαμάς και τη σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων (IDF), οι δηλώσεις του Ισραηλινού Υπουργού Άμυνας εκπέμπουν ένα τελείως διαφορετικό μήνυμα. Η παραδοχή ότι το Ισραήλ βρίσκεται πλέον «βαθιά μέσα στη Γάζα» και η ρητή δέσμευση ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψει ολόκληρο το έδαφος, σηματοδοτούν μια μόνιμη αλλαγή στο στάτους κβο της περιοχής.

Το Ισραήλ φαίνεται να μην εμπιστεύεται κανέναν τρίτο παράγοντα για την προστασία των πολιτών του. Η τραυματική εμπειρία της 7ης Οκτωβρίου 2023 λειτούργησε ως καταλύτης για την οριστική εγκατάλειψη του δόγματος που ίσχυε από το 2005. Η ασφάλεια δεν θεωρείται πλέον κάτι που μπορεί να εκχωρηθεί σε διεθνείς εγγυήσεις, αλλά κάτι που πρέπει να επιβάλλεται με τη συνεχή στρατιωτική παρουσία επί του πεδίου.

Μονάδες Nahal: Η γέφυρα μεταξύ στρατού και οικισμών

Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις είναι ο σχεδιασμός για τη δημιουργία 1.200 οικιστικών μονάδων σε στρατηγικά σημεία. Εδώ εισέρχεται ο όρος Μονάδες Nahal (Noar Halutzi Lohem – Μαχόμενη Πρωτοπόρος Νεολαία). Πρόκειται για έναν ιστορικό θεσμό του Ισραήλ, που συνδυάζει τη στρατιωτική θητεία με την κοινωνική προσφορά και την αγροτική ανάπτυξη σε παραμεθόριες περιοχές.

Οι μονάδες αυτές δεν αποτελούνται από απλούς πολίτες, αλλά από στρατευσίμους που επιλέγουν ένα πρόγραμμα εθελοντισμού και προετοιμασίας πριν από τη θητεία τους. Ιστορικά, οι οικισμοί Nahal ήταν το προπέτασμα για τη δημιουργία μόνιμων κοινοτήτων σε περιοχές υψηλού κινδύνου. Η αναφορά στη χρησιμοποίησή τους στη βόρεια Γάζα δείχνει ότι το Τελ Αβίβ αναζητά ένα «ενδιάμεσο στάδιο» μεταξύ της καθαρά στρατιωτικής κατοχής και του πολιτικού εποικισμού.

Γιατί οι μονάδες Nahal αλλάζουν το παιχνίδι

Η επιλογή του Ισραήλ να επενδύσει σε αυτό το μοντέλο αντί για την άμεση ανασύσταση των οικισμών που εκκενώθηκαν το 2005 (όπως το Gush Katif), αποτελεί μια κίνηση υψηλής στρατηγικής νοημοσύνης. Με αυτόν τον τρόπο:

  • Διατηρείται ο πλήρης επιχειρησιακός έλεγχος των κρίσιμων ζωνών ασφαλείας.
  • Αποτρέπεται η δημιουργία κενού ισχύος που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί ξανά η Χαμάς ή άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις.
  • Δημιουργείται μια «ζωντανή» γραμμή άμυνας που δεν βασίζεται μόνο σε τείχη και τεχνολογία, αλλά σε ανθρώπινο δυναμικό με ισχυρό κίνητρο.

Ο ρόλος της Τουρκίας και το Γεωπολιτικό Αποτύπωμα

Αυτή η νέα προσέγγιση του Ισραήλ στη διαχείριση κρίσεων ερμηνεύεται με μεγάλη προσοχή και από την Άγκυρα. Η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι η παγίωση μιας ισχυρής ισραηλινής παρουσίας στη Γάζα περιορίζει τη δική της δυνατότητα να παρεμβαίνει ως «προστάτης» των παλαιστινιακών συμφερόντων με τον τρόπο που το έπραττε στο παρελθόν. Η σταθεροποίηση της περιοχής υπό ισραηλινό έλεγχο, όσο κι αν καταδικάζεται ρητορικά, δημιουργεί τετελεσμένα που η Τουρκία δυσκολεύεται να ανατρέψει.

Για την Ελλάδα και την Κύπρο, η κατανόηση αυτών των κινήσεων είναι επιβεβλημένη. Η τριμερής συνεργασία μας με το Ισραήλ δεν είναι μια απλή αμυντική συμφωνία, αλλά μια στρατηγική ευθυγράμμιση σε έναν κόσμο όπου οι ισορροπίες αλλάζουν βίαια. Όταν το Ισραήλ δηλώνει ότι «δεν εμπιστεύεται κανέναν άλλον για την προστασία του», στέλνει ένα μήνυμα αυτοδυναμίας που πρέπει να μελετήσουμε προσεκτικά και στα δικά μας εθνικά θέματα.

Συμπεράσματα: Μια νέα εποχή για την Ανατολική Μεσόγειο

Η Λωρίδα της Γάζας παύει να είναι απλώς ένα πεδίο μάχης και μετατρέπεται σε ένα εργαστήριο για το νέο αμυντικό δόγμα του Ισραήλ. Η μετάβαση από την απόσυρση του 2005 στη μόνιμη παρουσία μέσω των μονάδων Nahal δείχνει ότι ο δρόμος προς την ειρήνη δεν θα είναι μια ευθεία γραμμή υποχωρήσεων, αλλά μια σύνθετη διαδικασία επιβολής της σταθερότητας.

Καθώς προχωράμε προς τη δεύτερη φάση των επιχειρήσεων και των διαπραγματεύσεων, η Ελλάδα και η Κύπρος οφείλουν να παραμείνουν προσηλωμένες στο σχήμα 3+1. Η ισχύς των συμμάχων μας είναι και δική μας ισχύς. Η γεωστρατηγική ανάλυση επιτάσσει να βλέπουμε πέρα από την επιφάνεια των ειδήσεων και να αναγνωρίζουμε τις βαθιές τομές που γίνονται σήμερα και θα καθορίσουν την ασφάλεια των επόμενων δεκαετιών.

ΠΗΓΕΣ: IDF Archives: Ιστορικό υπόβαθρο των μονάδων Nahal και ο ρόλος τους στην ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, Israel Ministry of Foreign Affairs: Το χρονικό της απόσυρσης από τη Γάζα το 2005 (Disengagement Plan), Διεθνείς Δηλώσεις Υπουργείου Άμυνας Ισραήλ (Yoav Gallant): Σχετικά με τον επιχειρησιακό σχεδιασμό στη βόρεια Γάζα.

Διαβάστε επίσης:

Ενοχλημένοι και τρομοκρατημένοι οι Τούρκοι με τη συμμαχία Ελλάδας-Ισραήλ

Φρεγάτες: Και με ηλεκτροκίνηση οι ελληνικές Belharra για να μην εντοπίζονται από τα υποβρύχια – Από το Σούνιο χτυπάνε Άγκυρα

Η αθόρυβη ανατροπή στο Αιγαίο που προκαλεί νευρικό κλονισμό στην Άγκυρα