Η μεγάλη ανατροπή στην Ανατολική Μεσόγειο: Η Κύπρος, ο Λίβανος και η «μοναξιά» της Τουρκίας

Οι εξελίξεις στην περιοχή μας τρέχουν με ρυθμούς που δύσκολα προλαβαίνει κανείς να αφομοιώσει, όμως πίσω από τους τίτλους των ειδήσεων κρύβεται μια τεράστια γεωπολιτική μετατόπιση. Αυτό που συμβαίνει τις τελευταίες ημέρες με την οριοθέτηση ΑΟΖ Κύπρου – Λιβάνου δεν είναι απλώς μια τυπική υπογραφή σε ένα χαρτί. Είναι το κομμάτι που έλειπε για να συμπληρωθεί το παζλ της νομιμότητας στην περιοχή και, ταυτόχρονα, η ταφόπλακα στις παράλογες διεκδικήσεις της Άγκυρας.

Για να καταλάβουμε τη σημασία του, πρέπει να δούμε τη μεγάλη εικόνα. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει πλέον κλείσει συμφωνίες με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τώρα ουσιαστικά και με τον Λίβανο. Τι απομένει; Οι «δύσκολοι» γείτονες: η Ελλάδα (που είναι θέμα χρόνου), η Συρία και φυσικά η Τουρκία. Το γεγονός όμως ότι ο Λίβανος, μια χώρα που για χρόνια βρισκόταν υπό τη δαμόκλειο σπάθη της τουρκικής επιρροής, αποφασίζει να προχωρήσει με βάση το Διεθνές Δίκαιο, στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: Η πόρτα προς την Ευρώπη περνάει από τη Λευκωσία και την Αθήνα, όχι από την Άγκυρα.

Το τέλος της «Γαλάζιας Πατρίδας» και η στροφή της Βηρυτού

Εδώ και χρόνια, η Τουρκία προσπαθούσε να πουλήσει ένα αφήγημα ισχύος. Το περιβόητο δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» δεν ήταν τίποτα άλλο από μια προσπάθεια να επιβληθεί δια της βίας και των απειλών. Η στροφή όμως του Λιβάνου στέλνει αυτό το δόγμα στον κάλαθο των αχρήστων. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα, ειδικά μετά τις δραματικές αλλαγές στη Συρία και την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, έχει κάνει τα σωστά βήματα προσεγγίζοντας τη Βηρυτό. Μιλάμε για μια φιλική χώρα με την οποία μπορούμε και πρέπει να συνεργαστούμε στην Ανατολική Μεσόγειο.

Γιατί όμως τώρα; Γιατί χρειάστηκαν 18 ολόκληρα χρόνια για να φτάσουμε σε αυτό το σημείο; Η απάντηση είναι απλή και έχει ονοματεπώνυμο: Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Επί σχεδόν δύο δεκαετίες, η Τουρκία παρενέβαινε στα εσωτερικά του Λιβάνου, μπλοκάροντας κάθε προσπάθεια επικύρωσης της συμφωνίας με την Κύπρο. Είναι η ίδια τακτική που ακολούθησε και με την Αλβανία, όπου μια υπογεγραμμένη συμφωνία με την Ελλάδα επί κυβέρνησης Καραμανλή ακυρώθηκε μετά από τουρκικές πιέσεις. Όμως τα δεδομένα άλλαξαν.

Η αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ, η ανάγκη για σταθερότητα μετά την καταστροφή στη Γάζα και η συνειδητοποίηση ότι η οικονομική και ενεργειακή σωτηρία θα έρθει από τη Δύση και όχι από την Ανατολή, ανάγκασαν τον Λίβανο να δει την πραγματικότητα. Οι Λιβανέζοι κατάλαβαν ότι για να προχωρήσουν σε έρευνες για υδρογονάνθρακες και να ενταχθούν στα ενεργειακά δίκτυα (όπως η ηλεκτρική διασύνδεση με την Κύπρο), πρέπει να παίξουν με τους κανόνες της διεθνούς κοινότητας.

Ο εφιάλτης του Ερντογάν: Ο «Διάδρομος του Αβραάμ»

Αν η συμφωνία με τον Λίβανο είναι ένα χαστούκι για την Τουρκία, αυτό που συμβαίνει στη Συρία είναι το απόλυτο βατερλό για τον Ερντογάν. Πολλοί πίστεψαν ότι η πτώση του Άσαντ θα άνοιγε τον δρόμο για την αναβίωση των νεο-οθωμανικών ονείρων. Η πραγματικότητα όμως τους διέψευσε οικτρά. Αντί η Τουρκία να ελέγξει τη Δαμασκό, βλέπει να σχηματίζεται στα νότια σύνορά της αυτό που οι αναλυτές αποκαλούν «Διάδρομος του Αβραάμ».

Ας δούμε τον χάρτη, γιατί η γεωγραφία είναι αμείλικτη. Στα ανατολικά του Ευφράτη, οι Κούρδοι ελέγχουν μια τεράστια περιοχή. Αυτή η ζώνη συνδέεται πλέον με την περιοχή Αλ-Τανφ στη νότια Συρία, που ελέγχεται από τους Αμερικανούς, και εφάπτεται με την Ιορδανία. Αμέσως μετά συναντάμε τους Δρούζους, οι οποίοι έχουν αποκτήσει μια μορφή αυτονομίας, και τελικά φτάνουμε στα σύνορα με το Ισραήλ, το οποίο έχει επεκτείνει τη ζώνη ασφαλείας του.

Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Δημιουργείται μια ενιαία «ασπίδα» που ξεκινά από το Ισραήλ και φτάνει μέχρι τη Βόρεια Συρία και το Ιράκ. Σε αυτή τη ζώνη, δεν υπάρχει χώρος ούτε για τζιχαντιστές, ούτε για Τούρκους στρατιώτες, ούτε για τους μισθοφόρους της Άγκυρας. Το χειρότερο σενάριο για την Τουρκία γίνεται πραγματικότητα: Το Ισραήλ έρχεται σε απευθείας επαφή και συνεργασία με τους Κούρδους. Ο Ερντογάν, που νόμιζε ότι με το «μάρκετινγκ ισχύος» θα ξεγελούσε τον Τραμπ και τη Δύση, βρίσκεται τώρα αντιμέτωπος με τη δημιουργία μιας κουρδικής οντότητας, ξυπνώντας μνήμες από τη Συνθήκη των Σεβρών.

Οι κίνδυνοι για την Ελλάδα και η αντίδραση της «πληγωμένης» Τουρκίας

Είναι σαφές ότι η Τουρκία βρίσκεται σε στρατηγικό αδιέξοδο. Οι φαντασιώσεις περί «Γαλάζιας Πατρίδας» και διαμοιρασμού της ΑΟΖ με τη Γάζα (τύπου τουρκολιβυκού μνημονίου) έχουν καταρρεύσει. Ο Λίβανος αναγνωρίζει τα δικαιώματα της Κύπρου, το Ισραήλ συνεργάζεται με τους Κούρδους και η Ευρώπη, μέσω της κυπριακής προεδρίας, ανοίγει κανάλια χρηματοδότησης απευθείας με τη Βηρυτό.

Ωστόσο, εδώ χρειάζεται προσοχή. Όπως διδάσκει η ανάλυση της εξωτερικής πολιτικής, ένα αυταρχικό καθεστώς που πιέζεται, γίνεται επικίνδυνο. Ο Ερντογάν αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα στο εσωτερικό. Η πολιτική του κυριαρχία αμφισβητείται, η οικονομία παραπαίει και οι αντίπαλοί του, όπως ο Ιμάμογλου, κερδίζουν έδαφος (παρά τις διώξεις). Υπάρχει, λοιπόν, ο σοβαρός κίνδυνος, στην προσπάθειά του να συσπειρώσει την κοινή γνώμη και να «πουλήσει» μια επιτυχία στο εσωτερικό ακροατήριο, να επιχειρήσει να εξάγει την κρίση στο Αιγαίο.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Τουρκία λειτουργεί συχνά ως ο «ταραξίας» που προσπαθεί να ανατρέψει το τραπέζι όταν χάνει το παιχνίδι. Η ιστορία έχει δείξει (όπως στα Ίμια) ότι όταν η Άγκυρα στριμώχνεται διπλωματικά, απαντά με στρατιωτικές προκλήσεις. Η Ελλάδα και η Κύπρος, έχοντας πλέον ισχυρά διπλωματικά όπλα στη φαρέτρα τους και συμμάχους που αντιλαμβάνονται τον αποσταθεροποιητικό ρόλο της Τουρκίας, πρέπει να είναι σε εγρήγορση.

Το στοίχημα της επόμενης ημέρας

Η Κύπρος αναδεικνύεται σε πυλώνα σταθερότητας και γέφυρα επιστροφής του Ελληνισμού στη Μέση Ανατολή. Ο ρόλος της ως εγγυητής για τους χριστιανικούς πληθυσμούς και η ενεργειακή της στρατηγική την καθιστούν απαραίτητο εταίρο για τη Δύση. Από την άλλη, ο Ερντογάν, βλέποντας το όραμά του να καταρρέει και τους Κούρδους να αποκτούν κρατική οντότητα, γίνεται ένας παίκτης απρόβλεπτος.

Η συμφωνία με τον Λίβανο δεν είναι το τέλος του δρόμου, αλλά η αρχή μιας νέας εποχής. Μιας εποχής όπου το Διεθνές Δίκαιο και οι στρατηγικές συμμαχίες (όπως ο Διάδρομος του Αβραάμ) δημιουργούν ένα τείχος προστασίας απέναντι στον αναθεωρητισμό. Η Τουρκία είναι απομονωμένη, όχι επειδή την αδίκησαν οι άλλοι, αλλά επειδή η αλαζονεία της την οδήγησε σε λάθος υπολογισμούς. Και όπως όλα δείχνουν, ο λογαριασμός που θα κληθεί να πληρώσει θα είναι βαρύς.

Παίξτε

ΠΗΓΕΣ: Συνέντευξη/ανάλυση του Γ. Φίλη (Λαυρέντζος Αναστάσιος – YouTube), Γεωπολιτική Επικαιρότητα: Δεδομένα για την πτώση του καθεστώτος στη Συρία, τον ρόλο των Κούρδων (SDF/YPG) και την παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή Αλ-Τανφ, Διεθνείς Συμφωνίες: Αναφορές στο ιστορικό των συμφωνιών οριοθέτησης ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο (Κύπρος-Ισραήλ, Κύπρος-Αίγυπτος).

Διαβάστε επίσης:

AKINCI με BOZOK και KAYI 30 – Το νέο μήνυμα της τουρκικής UAV ισχύος

Πώς τουρκικά άρθρα κατασκευάζουν αφήγημα περί «ελληνικής κατωτερότητας»

Οι Meteor στην προπαγάνδα της Άγκυρας για την ελληνική αεροπορική ισχύ