Σε μια δραματική τροπή των διαπραγματεύσεων στην COP30 που λαμβάνει χώρα στο Μπελέμ της Βραζιλίας, περισσότερες από 80 χώρες ένωσαν τις φωνές τους απαιτώντας, πλέον επιτακτικά, έναν ξεκάθαρο «οδικό χάρτη» για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.

Πρόκειται για μια μαζική παρέμβαση που επιχειρεί να σπάσει το αδιέξοδο των συνομιλιών του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή. Κράτη από την Αφρική, την Ασία, τη Λατινική Αμερική και τον Ειρηνικό συμμάχησαν με τα μέλη της ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα: η μετάβαση μακριά από το πετρέλαιο και το αέριο πρέπει να είναι το κεντρικό αποτέλεσμα αυτής της συνόδου.

Η συμμαχία Βορρά και Νότου απέναντι στα πετρελαϊκά λόμπι

Η κίνηση αυτή έρχεται ως απάντηση στη σθεναρή αντίσταση που προβάλλουν οι λεγόμενες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία, αλλά και άλλες μεγάλες οικονομίες. Η Τίνα Στετζ, απεσταλμένη για το κλίμα από τα Νησιά Μάρσαλ, πλαισιωμένη από υπουργούς 20 χωρών, δήλωσε χαρακτηριστικά σε μια κατάμεστη συνέντευξη Τύπου: «Ας στηρίξουμε την ιδέα ενός οδικού χάρτη, ας δουλέψουμε μαζί και ας το κάνουμε σχέδιο».

Οι υποστηρικτές της πρότασης τονίζουν πως αυτός ο οδικός χάρτης δεν θα είναι μια «τιμωρητική» επιβολή. Αντιθέτως, θα αναγνωρίζει ότι κάθε χώρα αντιμετωπίζει διαφορετικές προκλήσεις. Κάποιες χώρες διαθέτουν τεράστια αποθέματα ορυκτών καυσίμων, ενώ άλλες εξαρτώνται από τις εισαγωγές. Ειδικά για τις αναπτυσσόμενες χώρες, η πρόσβαση σε χρηματοδότηση και τεχνολογία χαμηλών εκπομπών άνθρακα αποτελεί προϋπόθεση για να μπορέσουν να ακολουθήσουν αυτή τη διαδρομή.

Το παρασκήνιο της βραζιλιάνικης προεδρίας

Η ένταση στη σύνοδο κορυφώθηκε όταν η βραζιλιάνικη προεδρία της COP30 αρχικά αρνήθηκε να συμπεριλάβει οποιαδήποτε αναφορά στη «μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα» στην επίσημη ατζέντα. Το θέμα είχε αποκλειστεί ακόμη και από τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις για τα ακανθώδη ζητήματα της χρηματοδότησης και του εμπορίου.

Ωστόσο, υπό την πίεση των εξελίξεων, η Βραζιλία παρουσίασε ένα προσχέδιο κειμένου που περιελάμβανε την επιλογή του οδικού χάρτη, κάτι που εξέπληξε πολλούς. Παρόλα αυτά, για χώρες όπως το Βανουάτου, αυτό δεν είναι αρκετό. Ο υπουργός Κλιματικής Αλλαγής του νησιωτικού κράτους, Ραλφ Ρεγκενβάνου, τόνισε πως χρειάζονται μετρήσιμοι στόχοι και όχι γενικόλογες ευχές.

Η κυβέρνηση του Λούλα ντα Σίλβα φαίνεται διχασμένη. Ενώ ο πρόεδρος της Βραζιλίας μιλά για την ανάγκη απεξάρτησης, τμήματα της κυβέρνησής του παραμένουν προσκολλημένα στην επέκταση των γεωτρήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου στον Αμαζόνιο.

Η απουσία των ΗΠΑ και η σκιά του Ντόναλντ Τραμπ

Ενώ 82 χώρες προσπαθούν να σώσουν τη Συμφωνία του Παρισιού και τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου, μια μεγάλη δύναμη λάμπει δια της απουσίας της: οι Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ΗΠΑ, ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο, δεν συμμετέχουν ουσιαστικά στις συνομιλίες.

Η στάση αυτή ευθυγραμμίζεται με την πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος μετά την εκλογή του αποκήρυξε την ιδέα της απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα και απέσυρε εκ νέου τη χώρα από τις διεθνείς κλιματικές συμφωνίες. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, η αμερικανική κυβέρνηση χρησιμοποιεί πλέον τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων ως διπλωματικό εργαλείο, αδιαφορώντας για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Οι αυτόχθονες και η πραγματικότητα της υπερθέρμανσης

Παρά τις πολιτικές ίντριγκες, η φωνή των αυτοχθόνων πληθυσμών ακούγεται δυνατά στο Μπελέμ. Εκπρόσωποι από όλη τη Λατινική Αμερική βρίσκονται εκεί για να υπενθυμίσουν ότι η προστασία της φύσης και των δασών είναι αδύνατη χωρίς τη συμμετοχή τους. Η παρουσία τους είναι κρίσιμη, καθώς οι επιστημονικές προβλέψεις είναι δυσοίωνες: ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι το 2025 θα είναι πιθανότατα μία από τις τρεις θερμότερες χρονιές στην ιστορία.

Ο Βρετανός υπουργός Ενέργειας, Εντ Μίλιμπάντ, χαρακτήρισε τη συμμαχία των 80 χωρών ως μια παγκόσμια φωνή που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Το ζητούμενο πλέον δεν είναι απλώς οι υποσχέσεις, αλλά η εφαρμογή. Όπως δήλωσε η Ρέιτσελ Κάιτ, απεσταλμένη του Ηνωμένου Βασιλείου για το κλίμα: «Συμφωνήσαμε σε αυτό στην COP28, αλλά δεν βρήκαμε τρόπους να το εφαρμόσουμε. Αυτή πρέπει να είναι η COP της εφαρμογής».

Με τις παγκόσμιες θερμοκρασίες να έχουν ήδη αυξηθεί κατά 1,3 βαθμούς Κελσίου και τον στόχο του 1,5 βαθμού να κινδυνεύει να χαθεί οριστικά, η έκβαση της COP30 θα κρίνει αν η διεθνής κοινότητα μπορεί να περάσει από τα λόγια στις πράξεις ή αν θα παραμείνει δέσμια των συμφερόντων των ορυκτών καυσίμων.

ΠΗΓΕΣ: The Guardian, Politico, PBS Newshour/The New York Times, Συνέντευξη Τύπου της COP30

Διαβάστε επίσης:

Εκπαίδευση για την αντιμετώπιση UAVs: Η Πολωνία θωρακίζεται με το σύστημα MEROPS

Ιστορική κλιμάκωση: Η Ουκρανία χτύπησε για πρώτη φορά τη Ρωσία με αμερικανικούς πυραύλους ATACMS

Η Ελλάδα «σώζει» τη Γαλλία: Η πρόωρη αποπληρωμή που αιφνιδίασε το Παρίσι και η ιστορική ανατροπή