Η 8η Δεκεμβρίου σηματοδοτεί μια ιστορική επέτειο. Ένας χρόνος συμπληρώνεται από την ημέρα που η «σιδηρά δυναστεία» της οικογένειας Άσαντ κατέρρευσε, τερματίζοντας μισό αιώνα αυταρχικής διακυβέρνησης. Η πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ, τον Δεκέμβριο του 2024, έπειτα από την κεραυνοβόλα επίθεση της Hayat Tahrir al-Sham (HTS), άφησε τον κόσμο άφωνο με την ταχύτητά της. Σήμερα, με τον Άσαντ να έχει διαφύγει στη Ρωσία και τον Αχμέντ αλ-Σαράα (επικεφαλής της HTS) να εκτελεί χρέη μεταβατικού προέδρου, το ερώτημα που πλανάται πάνω από τη Μέση Ανατολή είναι ένα: Τι έχει πραγματικά αλλάξει;

Ασφάλεια: Το τέλος των βομβαρδισμών και το νέο χάος

Η πιο άμεση αλλαγή είναι ορατή στον ουρανό της Συρίας. Τα βαρέλια-βόμβες που σκόρπιζαν τον θάνατο και οι ρωσικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί σε νοσοκομεία αποτελούν παρελθόν. Η Δαμασκός απολαμβάνει μια πρωτόγνωρη ηρεμία, με τα επίπεδα βίας να βρίσκονται σε ιστορικό χαμηλό. Ωστόσο, η εικόνα αυτή είναι εν μέρει απατηλή.

Σύμφωνα με πρόσφατη ενημέρωση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η χώρα αντιμετωπίζει ένα «κατακερματισμένο τοπίο ασφαλείας». Στην επαρχία, οι συγκρούσεις συνεχίζονται μεταξύ των νέων δυνάμεων ασφαλείας και μειονοτήτων, όπως οι Κούρδοι και οι Δρούζοι. Παράλληλα, ο εφιάλτης του «Ισλαμικού Κράτους» καιροφυλακτεί, εκμεταλλευόμενος τα κενά ανομίας, ενώ θύλακες πιστοί στον Άσαντ παραμένουν κρυμμένοι αλλά ενεργοί.

Δικαιοσύνη και Πολιτική: Μια δημοκρατία που αργεί

Το αίτημα για δικαιοσύνη παραμένει ανοιχτή πληγή. Αν και έχουν συσταθεί επιτροπές για τους χιλιάδες αγνοούμενους και τα εγκλήματα του καθεστώτος Άσαντ, οργανώσεις όπως η Syria Justice and Accountability Centre (SJAC) καταγγέλλουν ελλιπή πρόοδο. Το μεγαλύτερο «αγκάθι» είναι η μονόπλευρη διερεύνηση: η νέα κυβέρνηση εστιάζει στα εγκλήματα του προκατόχου της, αγνοώντας συχνά παραβιάσεις που φέρεται να διέπραξαν η HTS και οι σύμμαχοί της.

Πολιτικά, η κατάσταση περιγράφεται ως ρευστή. Οι πρώτες εκλογές, αν και συγκριτικά πιο ελεύθερες, έγιναν μέσω εκλεκτορικών σωμάτων και όχι απευθείας από τον λαό. Ενώ συντάσσεται το νέο σύνταγμα, πολλοί αναλυτές τηρούν στάση αναμονής, εκφράζοντας φόβους ότι ο αλ-Σαράα ίσως διολισθήσει σε αυταρχικές πρακτικές, συγκεντρώνοντας υπερβολική εξουσία.

Η θεαματική στροφή στην Εξωτερική Πολιτική

Εδώ συναντάμε τη μεγαλύτερη έκπληξη. Η Συρία σπάει τη διεθνή της απομόνωση. Ο αλ-Σαράα, κάποτε επικηρυγμένος για 10 εκατομμύρια δολάρια, βρέθηκε τον Νοέμβριο στον Λευκό Οίκο — ο πρώτος Σύρος ηγέτης από το 1946. Η εξωτερική πολιτική της χώρας χαρακτηρίζεται πλέον από απόλυτο πραγματισμό, ανοίγοντας διαύλους επικοινωνίας ακόμα και με τη Ρωσία και την Κίνα. Ωστόσο, οι συνεχιζόμενες ισραηλινές επιδρομές παραμένουν η μεγαλύτερη απειλή για την εύθραυστη σταθερότητα.

Κοινωνία και Οικονομία: Επιστροφή στο «μηδέν»

Το ανθρώπινο δράμα, όμως, δεν έχει τελειώσει. Περίπου 2,9 εκατομμύρια Σύροι επέστρεψαν στις εστίες τους, αλλά αυτό που βρήκαν ήταν αποκαρδιωτικό. Σύμφωνα με το Νορβηγικό Συμβούλιο Προσφύγων, οι οικογένειες επιστρέφουν σε ερείπια. Υποδομές, σχολεία και δίκτυα ύδρευσης είναι κατεστραμμένα, με το κόστος ανοικοδόμησης να υπολογίζεται έως και 400 δισεκατομμύρια δολάρια.

Παρόλο που οι κυρώσεις της εποχής Άσαντ έχουν αρθεί και χώρες όπως η Σαουδική Αραβία υπόσχονται επενδύσεις, η καθημερινότητα του πολίτη παραμένει δύσκολη. Το 25% του πληθυσμού ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει μεν ανάπτυξη 1% για το 2025, όμως, όπως επισημαίνουν ειδικοί, η βελτίωση στα νούμερα δεν έχει φτάσει ακόμα στο τραπέζι της μέσης συριακής οικογένειας.

ΠΗΓΕΣ: United Nations Security Council (UNSC) – Briefing, Syria Weekly, EU Agency for Asylum (EUAA), Syria Justice and Accountability Centre (SJAC), Human Rights Watch, Arab Center Washington, Norwegian Refugee Council, International Rescue Committee, World Bank, Mercy Corps, SANA (Syrian News Agency)

Διαβάστε επίσης:

Επέμβαση στο Μπενίν: Γιατί η Νιγηρία βομβάρδισε τους πραξικοπηματίες;

Μάχη της Πελαγονίας: Η μοιραία προσβολή που άλλαξε την ιστορία του Βυζαντίου

Shafrir: Το «μυστικό» όπλο που γιγάντωσε την Ισραηλινή Αεροπορία