Σε μια εξέλιξη που επισημοποιεί την πίεση που δέχονται οι χώρες πρώτης γραμμής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χαρακτήρισε επίσημα την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ιταλία και την Ισπανία ως χώρες «υπό μεταναστευτική πίεση». Η αξιολόγηση αυτή περιλαμβάνεται στην πρώτη Ετήσια Έκθεση για το Άσυλο και τη Μετανάστευση που παρουσιάστηκε την Τρίτη.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι τέσσερις αυτές χώρες αντιμετώπισαν πέρυσι έναν «δυσανάλογο» αριθμό αφίξεων μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που διασώθηκαν στη θάλασσα. Αυτός ο χαρακτηρισμός ανοίγει τον δρόμο για την ενεργοποίηση του νέου μηχανισμού αλληλεγγύης από το 2026.

Τι σημαίνει η «υποχρεωτική αλληλεγγύη»

Ουσιαστικά, οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ θα κληθούν να στηρίξουν τις τέσσερις χώρες που βρίσκονται υπό πίεση. Αυτή η στήριξη αποτελεί τον πυρήνα της «υποχρεωτικής αλληλεγγύης», όπως προβλέπεται από το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου.

Η Κομισιόν παρουσίασε στα κράτη-μέλη το «Ετήσιο Αποθεματικό Αλληλεγγύης». Πρόκειται για έναν μηχανισμό που καθορίζει τον συνολικό αριθμό των αιτούντων άσυλο που πρέπει να μεταφερθούν (μετεγκαταστάσεις) σε άλλες χώρες, καθώς και τα χρήματα που πρέπει να διατεθούν. Αν και η πρόταση δεν είναι δημόσια, θα συζητηθεί από τα κράτη-μέλη με στόχο να ληφθούν αποφάσεις μέχρι το τέλος του έτους.

Οι τρεις επιλογές για τα κράτη-μέλη

Κάθε χώρα της ΕΕ (πλην των τεσσάρων που είναι «υπό πίεση») θα πρέπει να συνεισφέρει ανάλογα με τον πληθυσμό και το ΑΕΠ της. Θα έχει τρεις επιλογές για να καλύψει το μερίδιό της:

  • Να δεχθεί έναν συγκεκριμένο αριθμό αιτούντων άσυλο στο έδαφός της.
  • Να αρνηθεί τη μετεγκατάσταση, αλλά να πληρώσει 20.000 ευρώ για κάθε άτομο που δεν δέχεται.
  • Να χρηματοδοτήσει επιχειρησιακή υποστήριξη (π.χ. εξοπλισμό, προσωπικό) στις χώρες που δέχονται πίεση.

Η τελική απόφαση για το μέγεθος του «αποθεματικού» θα ληφθεί με ειδική πλειοψηφία. Ωστόσο, ο νόμος θέτει ήδη ένα ελάχιστο όριο: 30.000 μετεγκαταστάσεις και 600 εκατομμύρια ευρώ σε οικονομικές συνεισφορές ετησίως.

Το «αντάρτικο» και η απειλή κυρώσεων

Παρά το ότι το Σύμφωνο υιοθετήθηκε το 2024, η εφαρμογή του συναντά ήδη σφοδρές αντιδράσεις. Η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία έχουν δηλώσει ξεκάθαρα ότι δεν προτίθενται να εφαρμόσουν τους κανόνες.

Οι πρωθυπουργοί Βίκτορ Όρμπαν (Ουγγαρία), Ντόναλντ Τουσκ (Πολωνία) και Ρόμπερτ Φίτσο (Σλοβακία) αντιτίθενται στο σύστημα, δηλώνοντας πως δεν θα δεχτούν μετανάστες από άλλες χώρες, ούτε θα πληρώσουν για να το αποφύγουν. «Η Πολωνία δεν θα δεχτεί μετανάστες στο πλαίσιο του Συμφώνου Μετανάστευσης. Ούτε θα πληρώσουμε γι’ αυτό», έγραψε χαρακτηριστικά ο Τουσκ στο Twitter.

Μάλιστα, ο αρμόδιος Ευρωπαίος Επίτροπος, Μάγκνους Μπρούνερ, παραδέχθηκε ότι η Βουδαπέστη και η Βαρσοβία δεν έχουν καν υποβάλει στην Επιτροπή τα εθνικά τους σχέδια για την εφαρμογή του Συμφώνου.

Τι θα συμβεί αν αρνηθούν

Η στάση αυτή προκαλεί τριγμούς στις Βρυξέλλες. Ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ δήλωσε στο Euronews ότι η αποτυχία συνεισφοράς στον μηχανισμό αλληλεγγύης συνιστά «παραβίαση του δικαίου της ΕΕ».

Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαδικασίες επί παράβασει κατά των χωρών που δεν συμμορφώνονται, όταν ο κανονισμός τεθεί σε πλήρη ισχύ τον Ιούνιο του 2026.

Το «παράθυρο» της εξαίρεσης

Η έκθεση της Κομισιόν αναγνωρίζει ότι και άλλες χώρες αντιμετωπίζουν προκλήσεις. Δώδεκα κράτη (μεταξύ των οποίων η Γερμανία, η Γαλλία και η Πολωνία) βρίσκονται «σε κίνδυνο μεταναστευτικής πίεσης» και άλλα έξι (όπως η Αυστρία και η Πολωνία) «αντιμετωπίζουν σημαντική μεταναστευτική κατάσταση».

Ο μόνος νόμιμος τρόπος για να αποφύγει μια χώρα την υποχρεωτική συνεισφορά είναι να ζητήσει εξαίρεση. Αυτό το δικαίωμα το έχουν μόνο οι χώρες της τελευταίας κατηγορίας (όπως η Πολωνία). Ωστόσο, ακόμη κι αν το ζητήσουν, η εξαίρεση πρέπει να πιστοποιηθεί από την Κομισιόν και να εγκριθεί από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.

Η γενική εικόνα στην ΕΕ

Παρά τις πολιτικές εντάσεις, η έκθεση της Επιτροπής καταγράφει μια βελτίωση στα εξωτερικά σύνορα. Οι παράνομες διελεύσεις μειώθηκαν κατά 35% κατά την περίοδο αναφοράς (Ιούλιος 2024 – Ιούνιος 2025). Ωστόσο, η Κομισιόν τονίζει ότι προκλήσεις παραμένουν, όπως οι μη εξουσιοδοτημένες μετακινήσεις μεταναστών εντός της ΕΕ και η συνεχιζόμενη εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία.

ΠΗΓΗ: Euronews

Διαβάστε επίσης:

Γάζα: Το Ισραήλ ανοίγει το πέρασμα Ζικίμ για ανθρωπιστική βοήθεια μετά από δύο μήνες

Η Ελλάδα επανενεργοποιεί τα PULS: Επιθετικά ισραηλινά όπλα στην «Ασπίδα του Αχιλλέα» και μεταφορά τεχνολογίας

«Μαύρο» χρήμα σε μίνι μάρκετ: Μαζικές συλλήψεις στο Ηνωμένο Βασίλειο – Σαρωτική επιχείρηση σε χιλιάδες καταστήματα