Η έναρξη του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν τοποθετείται στα μέσα της δεκαετίας του ’50, με πρωτοβουλία του τότε Σάχη Μοχάμαντ Ρεζά Παχλαβί, ο οποίος επιδίωκε ενεργειακή αυτονομία της χώρας με ειρηνικό χαρακτήρα. Οι σχέσεις με τη Δύση –και ιδιαίτερα τις ΗΠΑ– εκείνη την εποχή ήταν στενές, και το Ιράν υποδέχθηκε αμερικανική τεχνογνωσία και εξοπλισμό.
Ωστόσο, η Ισλαμική Επανάσταση του 1979 ανέκοψε προσωρινά το πρόγραμμα. Το νέο θεοκρατικό καθεστώς δεν εγκατέλειψε τις πυρηνικές φιλοδοξίες, αλλά τις μετατόπισε προς μια πιο αδιαφανή και μυστική κατεύθυνση.
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80, οι δυτικές υπηρεσίες άρχισαν να εντοπίζουν ενδείξεις για την ύπαρξη ενός νέου προγράμματος – το AMAD. Στόχος του ήταν να αποκτηθεί ικανότητα εμπλουτισμού ουρανίου και, πιθανώς, σχεδιασμός πυρηνικών όπλων.
Παρά τις συνεχείς διαβεβαιώσεις της Τεχεράνης για ειρηνικό χαρακτήρα, οι αναφορές της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (IAEA) και των δυτικών υπηρεσιών ασφάλειας ανέφεραν απόκρυψη πληροφοριών και μυστικές τοποθεσίες.
Η πίεση αυξανόταν καθώς οι δραστηριότητες του Ιράν θεωρούνταν παραβίαση των υποχρεώσεών του βάσει της Συνθήκης Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων (NPT). Παράλληλα, οι εντάσεις με το Ισραήλ και οι ανησυχίες για ενδεχόμενο χτύπημα σε πυρηνικές εγκαταστάσεις, ενίσχυαν τον διεθνή συναγερμό.
Το πρόγραμμα AMAD, παρότι ανακοινώθηκε πως τερματίστηκε στις αρχές του 2000, θεωρείται από αρκετούς δυτικούς αναλυτές πως συνεχίστηκε υπόγεια. Το 2020, η δολοφονία του πυρηνικού φυσικού Μοχσέν Φαχριζαντέχ, ο οποίος θεωρούνταν «αρχιτέκτονας» του προγράμματος, πυροδότησε νέα σενάρια για πιθανές «σκιώδεις» δραστηριότητες.
Η κληρονομιά του AMAD παραμένει βαριά για την Τεχεράνη, καθώς συνδέεται με την προσπάθεια απόκτησης πυρηνικής ισχύος, που θα άλλαζε ριζικά την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή. Παρά τις επίσημες διαψεύσεις, οι σκιές παραμένουν.
