Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να ηγηθεί στη μετάβαση προς την πράσινη ενέργεια, αλλά το βασικό στοιχείο που απαιτείται για τις μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, δηλαδή το λίθιο, εξελίσσεται σε κρίσιμο σημείο αδυναμίας. Οι φιλοδοξίες για μηδενικές εκπομπές έως το 2035 και η ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας βρίσκονται υπό πίεση, καθώς η Κίνα αποδεικνύεται σαφής νικήτρια στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού λιθίου.

Η κυριαρχία της Κίνας στην παγκόσμια αγορά λιθίου

Η Κίνα κατέχει ένα αδιαμφισβήτητο στρατηγικό προβάδισμα. Παράγει πάνω από το 75% των μπαταριών που κυκλοφορούν παγκοσμίως και επεξεργάζεται το 70% του ακατέργαστου λιθίου, ενώ είναι τρίτη παγκοσμίως στην εξόρυξη, μετά την Αυστραλία και τη Χιλή. Αυτό σημαίνει πως οι κινεζικές εταιρείες ελέγχουν κρίσιμους κρίκους στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.

Την ίδια στιγμή, η Ευρώπη προσπαθεί να προσεγγίσει χώρες-κλειδιά όπως η Χιλή και η Αργεντινή, με στόχο να δημιουργήσει βιώσιμες συμφωνίες προμήθειας λιθίου. Ωστόσο, το επενδυτικό της αποτύπωμα είναι μικρό: μεταξύ 2020 και 2023, η Ευρώπη επένδυσε μόλις 1 δισ. δολάρια σε έργα λιθίου, ενώ η Κίνα επένδυσε πάνω από 6 δισ. δολάρια.

Έλλειψη χρηματοδότησης και καθυστέρηση επενδύσεων

Η ευρωπαϊκή πολιτική για τις πρώτες ύλες επικεντρώνεται στη διαφάνεια, τη βιωσιμότητα και την περιβαλλοντική ευθύνη, αλλά συχνά αυτά τα πλεονεκτήματα μετατρέπονται σε γραφειοκρατικά εμπόδια. Η Τζούλια Πολισκάνοβα από τον οργανισμό Transport & Environment τόνισε πως, ενώ η Ευρώπη υπογράφει μνημόνια συνεργασίας, η Κίνα την ίδια μέρα αγοράζει ολόκληρα ορυχεία.

Η καθυστέρηση στη λήψη επενδυτικών αποφάσεων είναι εμφανής και σε εσωτερικά έργα: τα περισσότερα ευρωπαϊκά εργοστάσια μπαταριών παραμένουν σε φάση σχεδιασμού ή ανέγερσης, με ασαφές χρονοδιάγραμμα έναρξης λειτουργίας.

Μετατόπιση του ενδιαφέροντος προς τη Λατινική Αμερική

Η Λατινική Αμερική, και ειδικά το λεγόμενο «τρίγωνο λιθίου» (Χιλή, Αργεντινή, Βολιβία), διαθέτει σχεδόν το 50% των παγκόσμιων αποθεμάτων λιθίου. Οι κινεζικές επενδύσεις στις περιοχές αυτές είναι στρατηγικές και επιθετικές, ενταγμένες στην Belt and Road Initiative. Μόνο το 2024, η Κίνα διοχέτευσε πάνω από 21 δισεκατομμύρια δολάρια σε εξορυκτικές επενδύσεις εκτός συνόρων.

Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση προτείνει συνεργασίες μέσω πλαισίων βιώσιμης ανάπτυξης, χωρίς όμως να συνοδεύει τις πολιτικές δεσμεύσεις με αντίστοιχη χρηματοδότηση. Το ερώτημα παραμένει: μπορεί η Ευρώπη να προσφέρει οικονομικά βιώσιμες λύσεις που να ανταγωνίζονται την αμεσότητα και τα κεφάλαια της Κίνας;

Ανταγωνισμός και αβεβαιότητα στην αγορά

Ο ανταγωνισμός για την εξασφάλιση λιθίου δεν περιορίζεται στην Κίνα. Εταιρείες από την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, όπως η Panasonic, η LG Energy Solution και η Samsung, βρίσκονται σε τροχιά ενίσχυσης των επενδύσεών τους. Η ευρωπαϊκή εξάρτηση από εξωτερικούς προμηθευτές δυσχεραίνει την προσπάθεια για τεχνολογική ανεξαρτησία.

Η ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, με ηγέτες όπως η Volkswagen και η Renault, αντιμετωπίζει την πρόκληση να μειώσει το κόστος των ηλεκτρικών οχημάτων και να ενισχύσει τη διαθεσιμότητα πρώτων υλών από τοπικές ή φιλικές αγορές.

Η ανάγκη για στρατηγική εφοδιαστικής αλυσίδας

Η Ευρώπη χρειάζεται ολοκληρωμένη στρατηγική για τη διαχείριση της αλυσίδας αξίας του λιθίου. Αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει:

  • Ενίσχυση χρηματοδότησης σε εξορυκτικά έργα σε Λατινική Αμερική και Αφρική

  • Κίνητρα για επενδύσεις σε ευρωπαϊκά εργοστάσια διύλισης και επεξεργασίας

  • Συνεργασίες δημόσιου-ιδιωτικού τομέα

  • Διπλωματικές πρωτοβουλίες που θα εξισορροπούν το επενδυτικό κενό έναντι της Κίνας

Όπως δήλωσε ο Στεφάν Ντεμπρούιν της SQM, μόνο το 4% του λιθίου της Χιλής κατευθύνεται προς την Ευρώπη. Η διεύρυνση του μεριδίου αυτού είναι καθοριστική για την επιτυχία του ευρωπαϊκού πράσινου μετασχηματισμού.

Το μέλλον της ενεργειακής μετάβασης

Η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι απλώς ζήτημα τεχνολογίας, αλλά και γεωπολιτικής ισχύος. Η Ευρώπη οφείλει να δράσει άμεσα, διαφορετικά θα δει τον εαυτό της να εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Ασία και κυρίως την Κίνα. Η αγορά των ηλεκτρικών οχημάτων συνεχίζει να αναπτύσσεται, αλλά χωρίς σταθερή και ανταγωνιστική προμήθεια λιθίου, οι ευρωπαϊκές φιλοδοξίες κινδυνεύουν να παραμείνουν ατελέσφορες.

Η συζήτηση για το πού και πώς πρέπει να κατευθυνθούν οι ευρωπαϊκές επενδύσεις είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Η επίτευξη κλιματικών στόχων και η ενεργειακή αυτονομία εξαρτώνται πλέον από την ικανότητα της Ευρώπης να διασφαλίσει τη βιώσιμη πρόσβαση στο λίθιο, πριν είναι πολύ αργά.

Διαβάστε επίσης:

Ασφαλές καλοκαιρινό κολύμπι στην Ευρώπη: Η πλειοψηφία των υδάτων είναι κατάλληλη για μπάνιο

Οι ΗΠΑ ενισχύουν τη Νορβηγία με 300 AIM-9X Block.2 – Ενίσχυση ισχύος για τα F-35 Lightning II

Η Ε.Ε. συμφωνεί σε Βασικό Δασμό 10% με τις ΗΠΑ – Νέα εποχή στις εμπορικές σχέσεις