Η «εύθραυστη» ηρεμία και ο εκνευρισμός στο τουρκικό επιτελείο

Μπορεί τα νερά του Αιγαίου να μοιάζουν ήρεμα τους τελευταίους μήνες, όμως στα γραφεία της Άγκυρας επικρατεί ένας υποβόσκων εκνευρισμός. Η πρόσφατη ρητορική από τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, αλλά και οι δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, δεν είναι τυχαίες. Αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου μιας βαθύτερης ενόχλησης που αισθάνεται η τουρκική ηγεσία για τις κινήσεις της Αθήνας και της Λευκωσίας.

Παρά το γεγονός ότι έχουμε αφήσει πίσω μας την εκρηκτική περίοδο 2020-2023, με τις καθημερινές παραβιάσεις και τις απειλές τύπου «θα έρθουμε νύχτα», η Τουρκία βλέπει ότι η στρατηγική της «ηρεμίας» δεν της αποδίδει τα αναμενόμενα οφέλη. Στελέχη του κόμματος του Ερντογάν, αλλά και ο κυβερνητικός εταίρος Ντεβλέτ Μπαχτσελί, επαναφέρουν στο τραπέζι το ζήτημα του Casus Belli (αιτία πολέμου), αντιδρώντας στο γεγονός ότι η Ελλάδα θέτει ως προϋπόθεση την άρση του για τη συμμετοχή της Τουρκίας σε ευρωπαϊκούς αμυντικούς και διπλωματικούς θεσμούς.

Γιατί το τουρκικό στρατιωτικό κατεστημένο «βράζει»

Υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά στην αντίληψη της τρέχουσας κατάστασης. Το στρατιωτικό κατεστημένο της γείτονος ήταν εθισμένο, επί δεκαετίες, στην πρακτική της έντασης και των παραβιάσεων. Τώρα, που αυτές οι ενέργειες έχουν παύσει, τίθεται το ερώτημα στην Άγκυρα: «Ποιο είναι το κέρδος μας;». Βλέπουν την Ελλάδα να εξοπλίζεται ραγδαία, να προχωρά σε θαλάσσια πάρκα και χωροταξικό σχεδιασμό, και την Κύπρο να συνάπτει συμφωνίες με τον Λίβανο.

Όσο δεν υπάρχει πρόοδος στις διαπραγματεύσεις —καθώς ο ουσιαστικός διάλογος έχει «παγώσει»— η τουρκική πλευρά αισθάνεται ότι χάνει έδαφος. Η έλλειψη ανταλλαγμάτων για την παύση των προκλήσεων δημιουργεί πίεση για αλλαγή στάσης, αν και μια επιστροφή στην ακραία ένταση του παρελθόντος δεν θεωρείται το πιθανότερο σενάριο αυτή τη στιγμή.

Ο παράγοντας Ντόναλντ Τραμπ και η «χημεία» με τον Ερντογάν

Μέσα σε αυτή την εξίσωση, δεν πρέπει να αγνοούμε τον διεθνή παράγοντα. Η Τουρκία δεν είναι απομονωμένη, όπως συχνά πιστεύουμε. Αντιθέτως, ισχυροποιείται διπλωματικά μέσω του ΝΑΤΟ, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σχέση του Ερντογάν με τον Ντόναλντ Τραμπ. Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ χαρακτήρισε τον Τούρκο πρόεδρο ως έναν ηγέτη που σέβεται, αποκαλώντας τον «σκληρό άντρα» (tough guy).

Η εκτίμηση αυτή, σε συνδυασμό με την παρουσία προσώπων στο περιβάλλον του Τραμπ που διατηρούν διαύλους με την Άγκυρα, διαμορφώνει ένα νέο τοπίο. Η αμερικανική πίεση, είτε μέσω διπλωματών είτε μέσω απευθείας εντολών, αναμένεται να αυξηθεί. Ο στόχος της Ουάσιγκτον φαίνεται να είναι η εύρεση ενός «modus operandi» στην περιοχή, ώστε να κλείσουν τα μέτωπα που χρονίζουν.

Τι να περιμένουμε: Πίεση αντί για πόλεμο

Συμπερασματικά, η ανάλυση των δεδομένων δείχνει ότι, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, δεν οδεύουμε προς μια ανεξέλεγκτη στρατιωτική κλιμάκωση. Ωστόσο, η Αθήνα θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη για μια διαφορετικού τύπου πίεση: μια πίεση διπλωματική, ενδεχομένως φορτική, από συμμάχους και εταίρους, για να βρεθεί μια φόρμουλα συνεννόησης στα Ελληνοτουρκικά. Η ηρεμία στο Αιγαίο είναι καλοδεχούμενη, αλλά το παρασκήνιο παραμένει έντονο και απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς.

Παίξτε

ΠΗΓΕΣ: Το άρθρο βασίστηκε σε ανάλυση της τηλεοπτικής συνέντευξης ειδικού σε θέματα γεωστρατηγικής Κωνσταντίνου Φίλη, Αναφορές στη συνέντευξη του Ντόναλντ Τραμπ στο Politico.

Διαβάστε επίσης:

Φάκελος Άμυνα 2025: Τα 18 «Υπερ-όπλα» που αποκαλύφθηκαν φέτος και αλλάζουν τον χάρτη

Τραμπ εναντίον Κογκρέσου: Ο νόμος που «δένει» τα χέρια του Προέδρου

Τουρκία και Ουγγαρία: Ο νέος «άξονας» που αλλάζει τον χάρτη της Ευρώπης