Μια νέα, εξαιρετικά κρίσιμη πτυχή στα ελληνοτουρκικά έρχεται στο προσκήνιο, αποκαλύπτοντας πως η Άγκυρα επιχειρεί να χρησιμοποιήσει τις μακροχρόνιες διαφορές στο Αιγαίο ως «μοχλό πίεσης» για να ξεκλειδώσει τα ευρωπαϊκά ταμεία. Στο επίκεντρο αυτού του διπλωματικού μπρα-ντε-φερ βρίσκεται η προσπάθεια της Τουρκίας να εξασφαλίσει διευρυμένη πρόσβαση στο χρηματοδοτικό εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γνωστό ως SAFE (Support to Ammunition, Firepower and Equipment), η αξία του οποίου αγγίζει τα 150 δισεκατομμύρια ευρώ.

Αυτή τη στιγμή, η τουρκική αμυντική βιομηχανία αντιμετωπίζει σοβαρούς περιορισμούς, καθώς υπάρχει πλαφόν συμμετοχής 35% στα ευρωπαϊκά προγράμματα. Οι κανόνες του SAFE είναι αυστηροί: απαιτούν τουλάχιστον το 65% του κόστους των εξαρτημάτων να προέρχεται από χώρες της ΕΕ, τη Νορβηγία ή την Ουκρανία. Η Τουρκία, βλέποντας μια ευκαιρία χρηματοδότησης, πιέζει ασφυκτικά για να αυξήσει το ποσοστό της, έχοντας καταθέσει επίσημο αίτημα από τον περασμένο Ιούνιο, όπως επιβεβαίωσε η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της στην ΕΕ.

Το «τυράκι» των συζητήσεων και η παγίδα του Αιγαίου

Σε μια προφανή προσπάθεια να κατευνάσει τις ευρωπαϊκές ανησυχίες και να φανεί διαλλακτική, η Τουρκία προχώρησε σε μια αξιοσημείωτη αλλαγή ρητορικής. Δηλώνει πλέον έτοιμη να συζητήσει τα «αλληλένδετα ζητήματα του Αιγαίου» με την Ελλάδα, βάζοντας στο τραπέζι ακόμα και το εύρος των χωρικών υδάτων. Σήμερα, το όριο αυτό βρίσκεται στα έξι ναυτικά μίλια και για τις δύο χώρες.

Ωστόσο, πίσω από αυτή την φαινομενική προθυμία για διάλογο, κρύβεται η πάγια τουρκική αμφισβήτηση. Η Άγκυρα συνεχίζει να αρνείται το δικαίωμα της Ελλάδας, βάσει του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS), να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια. Μάλιστα, Τούρκοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν προκλητικά ότι η Αθήνα έχει «παρερμηνεύσει» το Casus Belli (αιτία πολέμου), καλώντας την Ευρώπη να εστιάσει στα «αμοιβαία συμφέροντα» και όχι σε αυτό που αποκαλούν «πολιτικές προκαταλήψεις».

Η ελληνική απάντηση και το τείχος της Λευκωσίας

Η στάση της Αθήνας και της Λευκωσίας παραμένει αμετακίνητη, υψώνοντας τείχος στις τουρκικές επιδιώξεις. Το επιχείρημα είναι απλό και αφοπλιστικό: Η Ευρώπη δεν μπορεί να βασίζεται αμυντικά σε μια τρίτη χώρα, η οποία απειλεί ευθέως με πόλεμο ένα κράτος-μέλος της ΕΕ. Όσο το Casus Belli παραμένει ενεργό, η βαθύτερη αμυντική συνεργασία είναι αδύνατη.

Παράλληλα, η Κύπρος έχει εκδώσει δεύτερη ένσταση για την πρόσβαση της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE. Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης έχει καταστήσει σαφές ότι η συνεχιζόμενη στρατιωτική κατοχή στο βόρειο τμήμα του νησιού αποτελεί «κόκκινη γραμμή». Η Τουρκία, πιστή στην προπαγάνδα της, απορρίπτει τις κατηγορίες, ισχυριζόμενη ότι ο στρατός της εγγυάται την ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων απέναντι στις υποτιθέμενες φιλοδοξίες των Ελληνοκυπρίων να «ελληνοποιήσουν το νησί».

Δύσκολο το μονοπάτι για την Άγκυρα

Αν και τεχνικά το πρόγραμμα SAFE υπόκειται σε ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία, η ευρωπαϊκή παράδοση απαιτεί συναίνεση σε θέματα ασφαλείας. Αυτό σημαίνει ότι το βέτο Ελλάδας και Κύπρου έχει βαρύνουσα σημασία. Την ίδια ώρα, χώρες εκτός ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και ο Καναδάς, βρίσκονται πολύ πιο μπροστά στις διαπραγματεύσεις, καθώς δεν έχουν τα γεωπολιτικά βαρίδια της Τουρκίας, αν και αντιμετωπίζουν δυσκολίες σχετικά με το κόστος συμμετοχής.

Καθώς η Κομισιόν εξετάζει το αίτημα, γίνεται σαφές ότι η προθυμία της Τουρκίας να συζητήσει για το Αιγαίο είναι περισσότερο μια τακτική κίνηση για οικονομικά οφέλη παρά μια ειλικρινής στροφή. Με τις πολιτικές εντάσεις να παραμένουν στο κόκκινο, η πρόοδος αναμένεται αργή και δύσκολη.

Με πληροφορίες από το δίκτυο Euractiv και από το Greek City Times «Turkey Seeks Talks After Greece Blocks It From EU Defence Funds» του Κώστα Παπαδόπουλου

Διαβάστε επίσης:

Γιατί η Τουρκία ανησυχεί; Το «κρυφό» χαρτί των ελληνικών F-35 και η ημερομηνία ορόσημο που αλλάζει το Αιγαίο

Αγία Σοφία: Συναγερμός για τη στατικότητα του μνημείου – Οι εικόνες με τις νταλίκες που «πάγωσαν» την κοινή γνώμη

Η «Ασπίδα» του Αιγαίου: Η αθόρυβη συμφωνία Ελλάδας-Ισραήλ που αλλάζει τις ισορροπίες και «εκνευρίζει» την Άγκυρα