Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων αποτελεί έναν από τους πιο αρχαίους θρόνους της Χριστιανοσύνης. Η αίγλη του πηγάζει από τη διαχρονική φύλαξη των Αγίων Τόπων, αν και ιστορικά η πολιτική του βαρύτητα υστερούσε σε σχέση με την Κωνσταντινούπολη, την Αλεξάνδρεια ή τη Μόσχα. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, υιοθετεί μια πιο δυναμική στάση, αναδεικνύοντας τον ρόλο του στη διεθνή Ορθόδοξη σκηνή.
Αποστασιοποίηση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο
Για αιώνες, το Οικουμενικό Πατριαρχείο είχε τον ρόλο του πνευματικού πρώτου μεταξύ ίσων στην Ορθοδοξία. Η κρίση που ξέσπασε μετά την Αυτοκεφαλία της Ουκρανίας το 2018–2019 και τη ρήξη Μόσχας–Φαναρίου άνοιξε νέα ρήγματα. Σε αυτό το πλαίσιο, η στάση της Ιερουσαλήμ, που τόνισε την εκκλησιαστική της αυτονομία ακόμη και σε συμβολικές κινήσεις, δείχνει μια σκόπιμη διαφοροποίηση.
Το πρωτόκολλο ως ουσία
Στην Ορθοδοξία, το πρωτόκολλο έχει ουσιαστική σημασία. Η επιλογή της Ιερουσαλήμ να μη δείξει τη συνήθη υποταγή στο Φανάρι παρουσιάζεται ως στρατηγική ενίσχυσης της ανεξαρτησίας της και ανάδειξης ενός νέου ρόλου ισότιμου παίκτη.
Η Στροφή προς τη Μόσχα
Ταυτόχρονα, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων επιδιώκει εμφανή προσέγγιση με τη Μόσχα. Οι συναντήσεις Θεόφιλου και Κυρίλλου σε διεθνή φόρα δείχνουν μια διάθεση στήριξης της ρωσικής πλευράς σε μια εποχή που εκείνη είναι απομονωμένη από το Φανάρι. Έτσι, η Ιερουσαλήμ κερδίζει επιρροή ως τρίτος πόλος σε ένα πολωμένο εκκλησιαστικό τοπίο.
Εκμετάλλευση της Ορθόδοξης Ρήξης
Η ρήξη Κωνσταντινούπολης–Μόσχας αποτελεί το καθοριστικό στοιχείο της σημερινής Ορθοδοξίας. Η Ιερουσαλήμ αξιοποιεί την κρίση, όχι απλώς ως διαμεσολαβητής, αλλά επιχειρώντας να διαμορφώσει νέες ισορροπίες. Η Πρωτοβουλία του Αμμάν το 2020 ήταν το πρώτο δείγμα μιας στρατηγικής που στόχευε στη δημιουργία εναλλακτικών πλαισίων συντονισμού.
Πολιτική Διάσταση και Διπλωματικές Κινήσεις
Η εκκλησιαστική στρατηγική της Ιερουσαλήμ διασταυρώνεται με τη διπλωματία. Η συνάντηση του Πατριάρχη Θεόφιλου με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Κωνσταντινούπολη, χωρίς προηγούμενη ενημέρωση της Αθήνας ή του Φαναρίου, δείχνει μια πολιτική αυτονομία που ενισχύει την εικόνα ισχύος του Πατριαρχείου, αλλά ταυτόχρονα το φέρνει πιο κοντά σε γεωπολιτικά συμφέροντα.
Α. Θ. Μ. Πατριάρχης Ἱεροσολύµων και πάσης Παλαιστίνης κ.κ. Θεοφίλος Γ΄
Η Ελληνορθόδοξη Διάσταση
Η Ελλάδα παραμένει βασικός παράγοντας. Στηρίζει παραδοσιακά το Φανάρι και την Ουκρανική Αυτοκεφαλία, αλλά η Ιερουσαλήμ την επικαλείται μόνο όταν χρειάζεται νομιμοποίηση ή στήριξη για την προστασία των θεσμών της. Κατά την κρίση του Σινά, η Ιερουσαλήμ φάνηκε να χρησιμοποιεί την Ελλάδα περισσότερο ως διπλωματική ασπίδα παρά ως ουσιαστικό εταίρο.
Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων κινείται με μια στρατηγική που του δίνει βραχυπρόθεσμα οφέλη αλλά ενέχει κινδύνους μακροπρόθεσμα. Η Κωνσταντινούπολη βλέπει την αποστασιοποίηση ως προδοσία, η Μόσχα τη συνεργασία ως τακτική και οι περιφερειακές δυνάμεις ως μέσο για δικά τους συμφέροντα. Το ρίσκο είναι να μετατραπεί η Ιερουσαλήμ από γέφυρα σε έναν ακόμη παίκτη της εκκλησιαστικής πόλωσης.
ΠΗΓΗ: Modern Diplomacy (Συντάκτης: George Nokos)
Διαβάστε επίσης:
Διαφωνίες Ελλάδας – Τουρκίας για το ραντεβού με τον Ερντογάν
Το νέο τουρκικό υποβρύχιο NETA 300 αλλάζει τα δεδομένα στο Αιγαίο για την Ελλάδα;
Ελλάδα
Ρωσία
Ουκρανία
