13 Νοεμβρίου, 2025
B-21 Raider: Από βομβαρδιστικό, εγκέφαλος μάχης – Το ρίσκο του ενός πιλότου και ο ρόλος του στα πυρηνικά
Η Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία (USAF) φαίνεται έτοιμη να σπάσει μια μακρά παράδοση δεκαετιών όσον αφορά τα στρατηγικά βομβαρδιστικά της. Νέες πληροφορίες που έρχονται στο φως υποδεικνύουν ότι το B-21 Raider, το επόμενο stealth «υπερόπλο» της, ίσως πετάξει με έναν πιλότο αντί για τους δύο που απαιτούνταν παραδοσιακά σε αποστολές ακραίας εμβέλειας. Αυτή η αλλαγή δεν είναι απλώς μια τεχνική λεπτομέρεια· σηματοδοτεί μια ριζική επανεξέταση του ίδιου του ρόλου του αεροσκάφους στο σύγχρονο πεδίο μάχης.
Από «Φορτηγό Βομβών» σε Κόμβο Διείσδυσης
Η συζήτηση, όπως αναφέρεται σε πρόσφατο υπόμνημα του Στρατηγού Thomas Bussiere, προτείνει ένα νέο μοντέλο πληρώματος: έναν πιλότο και έναν Αξιωματικό Οπλικών Συστημάτων (WSO). Για δεκαετίες, οι εξαντλητικές, πολύωρες αποστολές απαιτούσαν δύο πιλότους για λόγους αντοχής, διαχείρισης φόρτου εργασίας και ασφάλειας. Η αλλαγή πλεύσης οφείλεται στις νέες τεχνολογίες, αλλά κυρίως στις νέες προσδοκίες.
Το B-21 δεν σχεδιάστηκε απλώς για να μεταφέρει και να ρίχνει βόμβες. Η USAF το αντιμετωπίζει πλέον ως έναν «κόμβο διείσδυσης πολλαπλών αποστολών». Είναι μια πλατφόρμα που θα εισέρχεται αθόρυβα σε εχθρικό έδαφος και θα λειτουργεί ως ο «εγκέφαλος» μιας ευρύτερης επιχείρησης.
Ένα B-21 Raider αποκαλύπτεται στις εγκαταστάσεις παραγωγής της Northrop Grumman στο Εργοστάσιο 42 της Πολεμικής Αεροπορίας στο Πάλμντεϊλ της Καλιφόρνια, στις 2 Δεκεμβρίου 2022. Το B-21 θα είναι ένα βομβαρδιστικό stealth μεγάλης εμβέλειας, υψηλής βιωσιμότητας, διεισδυτικού χτυπήματος, ικανό να μεταφέρει τόσο συμβατικά όσο και πυρηνικά πυρομαχικά. (Φωτογραφία της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ από τον Airman 1st Class Joshua M. Carroll)
Ο κρίσιμος ρόλος του WSO
Σε αυτό το νέο μοντέλο, ο πιλότος θα χειρίζεται το αεροσκάφος, αλλά ο WSO θα διευθύνει τη μάχη. Απαλλαγμένος από τα καθήκοντα της πλοήγησης, ο Αξιωματικός Οπλικών Συστημάτων θα εστιάσει στη διαχείριση των προηγμένων αισθητήρων, στη διατήρηση των επικοινωνιών και των δικτύων, και –το πιο σημαντικό– στον συντονισμό μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) που θα συνοδεύουν το B-21. Στην πράξη, το Raider μετατρέπεται στο κεντρικό στοιχείο ενός «συστήματος συστημάτων», σχεδιασμένο να αναλύει, να διαχειρίζεται και να διασπά πολύπλοκα και καλά προστατευμένα δίκτυα αεράμυνας (anti-access/area denial).
Το Αγκάθι της Ανθρώπινης Αντοχής και η «Προαιρετική Επάνδρωση»
Η ιδέα της μείωσης του πληρώματος δεν είναι καινούργια. Η αρχική φιλοσοφία σχεδιασμού του B-21 περιελάμβανε την έννοια της «προαιρετικής επάνδρωσης» (optionally manned). Ένα πλήρως αυτόνομο ή τηλεκατευθυνόμενο Raider θα μπορούσε, με εναέριο ανεφοδιασμό, να παραμείνει σε περιπολία για τεράστια χρονικά διαστήματα, πολύ πέραν των ανθρώπινων ορίων, εξασφαλίζοντας συνεχή παρουσία.
Η μετάβαση σε έναν πιλότο, ωστόσο, δεν λύνει το πρόβλημα της ανθρώπινης αντοχής. Στην πραγματικότητα, μπορεί να το επιδεινώσει. Υπάρχει ένα σαφές όριο στο πόσο μπορεί να αντέξει ένας άνθρωπος σε συνθήκες ακραίας πίεσης μάχης, ένα όριο που η φαρμακευτική υποστήριξη (performance-enhancing drugs) απλώς μεταθέτει, δεν εξαλείφει. Αν το B-21 μπορεί να εκτελέσει την αποστολή του με έναν πιλότο, το λογικό επόμενο ερώτημα είναι: “γιατί όχι με κανέναν;”.
Αυτονομία, AI και το Πυρηνικό Δόγμα
Εδώ τα πράγματα γίνονται εξαιρετικά περίπλοκα. Η μείωση του πληρώματος και η αυξημένη αυτονομία ανοίγουν άβολες συζητήσεις για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) και τον πυρηνικό ρόλο του B-21. Το δόγμα της «παρουσίας ανθρώπου στη λήψη απόφασης» (human-in-the-loop) παραμένει θεμελιώδες, ειδικά όταν μιλάμε για πυρηνικά όπλα.
Αν και η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται ραγδαία, ο ανθρώπινος έλεγχος παραμένει κρίσιμος. Βέβαια, όλες οι πυρηνικές δυνάμεις αποδέχονται ήδη έναν βαθμό αυτονομίας στους βαλλιστικούς πυραύλους (οι οποίοι δεν ανακαλούνται ούτε καταστρέφονται μετά την εκτόξευση). Ο κίνδυνος είναι ότι, ακόμα κι αν οι ΗΠΑ δεν σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν AI για πυρηνικές αποστολές, σε ένα χαοτικό πεδίο μάχης όπου το B-21 εκτελεί συμβατικές αποστολές υψηλής τεχνολογίας, ο αντίπαλος μπορεί να μην αντιληφθεί τη διαφορά και να κάνει μια καταστροφική παρερμηνεία.
Ένα δοκιμαστικό αεροσκάφος B-21 Raider προσγειώνεται στην αεροπορική βάση Edwards της Καλιφόρνια, κατά τη διάρκεια συνεχιζόμενων δοκιμών αναπτυξιακής πτήσης, στις 11 Σεπτεμβρίου 2025. Το B-21 θα αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά του στόλου των βομβαρδιστικών. Θα αντικαταστήσει σταδιακά τα βομβαρδιστικά B-1 Lancer και B-2 Spirit. (Φωτογραφία της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ από τον Todd Schannuth)
Ο Κίνδυνος των Ασαφών Απαιτήσεων
Ενώ τα πρώτα αεροσκάφη B-21 βρίσκονται ήδη στη γραμμή παραγωγής, το γεγονός ότι η USAF ακόμα συζητά θεμελιώδεις πτυχές της λειτουργίας του είναι ταυτόχρονα καθησυχαστικό (δείχνει ευελιξία) και βαθιά ανησυχητικό.
Η ιστορία των αμυντικών προμηθειών είναι γεμάτη με πανάκριβα προγράμματα που κατέρρευσαν επειδή οι απαιτήσεις άλλαζαν συνεχώς (το λεγόμενο requirement creep) ή επειδή οι αποστολές τους άλλαξαν στην πορεία. Καθώς η παραγωγή επιταχύνεται, η USAF βρίσκεται υπό πίεση να «κλειδώσει» οριστικά τους ρόλους, τη φιλοσοφία του πληρώματος και τα όρια του αεροσκάφους, για να αποφύγει δαπανηρές αλλαγές αργότερα.
Το B-21 Raider δεν είναι ένα απλό αεροπλάνο· προορίζεται να είναι ο βασικός πυλώνας της πυρηνικής αποτροπής της Αμερικής για τα επόμενα 50 ή και 100 χρόνια. Δεν υπάρχει περιθώριο για λάθη που θα θέσουν αυτόν τον κρίσιμο στόχο σε κίνδυνο.
Το παραπάνω κείμενο βασίζεται στο άρθρο του Dr. Robert Farley (University of Kentucky) για το National Security Journal.
Επιμέλεια και μετάφραση, Μιχάλης Ιακώβου.
Διαβάστε επίσης:
F-22 Super Raptor: H «γέφυρα» της USAF προς την 6η γενιά μαχητικών