Η Τουρκία επανασχεδιάζει τον ενεργειακό της χάρτη, πραγματοποιώντας μια αποφασιστική στροφή προς τη Δύση. Η Άγκυρα φαίνεται να μειώνει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία, τόσο στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, όσο και στην πυρηνική ενέργεια. Αυτή η αλλαγή πλεύσης, που την φέρνει πιο κοντά σε Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες, πυροδοτείται από τις νέες αμερικανικές κυρώσεις και την έντονη ευρωπαϊκή πίεση.

Για χρόνια, η Τουρκία απέφευγε να εφαρμόσει τις δυτικές κυρώσεις, επικαλούμενη την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο και τα έσοδα από τον τουρισμό. Ωστόσο, τώρα, παρότι δεν εφαρμόζει επίσημα τα μέτρα, προσπαθεί να αποστασιοποιηθεί εμπορικά από τη Μόσχα. Η στροφή επιταχύνθηκε μετά τις σαρωτικές κυρώσεις που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ στις 23 Οκτωβρίου κατά των ρωσικών γιγάντων Rosneft και Lukoil, ως απάντηση στο αδιέξοδο των ειρηνευτικών συνομιλιών με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Λίγο νωρίτερα, και η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε υιοθετήσει το 19ο πακέτο κυρώσεων, στοχεύοντας τις εξαγωγές πετρελαίου, φυσικού αερίου και LNG της Ρωσίας.

Η στροφή στα διυλιστήρια και η πίεση από ΗΠΑ

Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο κυρώσεων, τα τουρκικά διυλιστήρια άρχισαν να αναζητούν εναλλακτικές. Σύμφωνα με το Reuters, το διυλιστήριο STAR της SOCAR στην Τουρκία, καθώς και η Tüpraş, μείωσαν δραστικά τις αγορές ρωσικού αργού. Αντικατέστησαν τις προμήθειες αυτές με φορτία από το Ιράκ, το Καζακστάν και άλλους παραγωγούς. Μόνο τον Δεκέμβριο, το STAR εξασφάλισε τέσσερα φορτία εναλλακτικού αργού, σηματοδοτώντας την πιο ισχυρή απομάκρυνση από το ρωσικό πετρέλαιο τα τελευταία τρία χρόνια.

Πίσω από αυτές τις εμπορικές αλλαγές, ωστόσο, βρίσκεται η έντονη διπλωματική πίεση από την Ουάσιγκτον. Σε συνάντηση στον Λευκό Οίκο στις 25 Σεπτεμβρίου, ο Πρόεδρος Τραμπ φέρεται να προέτρεψε τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μειώσει τις εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Τουρκίας από τη Ρωσία.

Η στρατηγική της Άγκυρας: Από το πετρέλαιο στην πυρηνική ενέργεια

Τα στοιχεία του Nordic Monitor δείχνουν μια σταθερή συρρίκνωση του μεριδίου της Ρωσίας στο τουρκικό εμπόριο. Ενώ οι εισαγωγές ρωσικών προϊόντων ανήλθαν σε 31,8 δισ. δολάρια (Ιανουάριος-Σεπτέμβριος 2025), η μηνιαία αξία τους μειώθηκε από 4,4 δισ. τον Ιανουάριο σε 3,25 δισ. τον Σεπτέμβριο. Οι αναλυτές βλέπουν αυτή την τάση ως σαφή ένδειξη της σιωπηλής αλλά σκόπιμης στροφής της Άγκυρας προς τη Δύση.

Σε απάντηση, το τουρκικό υπουργείο Ενέργειας παρουσίασε μια νέα στρατηγική «ισορροπημένης ανεξαρτησίας». Το σχέδιο στοχεύει στη διαφοροποίηση των πηγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, στην επέκταση των εγχώριων ερευνών και στην προσέλκυση δυτικών επενδύσεων στην πυρηνική και την ανανεώσιμη ενέργεια, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει την εθνική ασφάλεια.

Αλλαγές στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο

Τα δεδομένα της Kpler επιβεβαιώνουν την τάση. Μεταξύ Φεβρουαρίου και Οκτωβρίου 2025, το ρωσικό μερίδιο στις εισαγωγές αργού της Τουρκίας έπεσε στο 47%, από 57% έναν χρόνο νωρίτερα. Παράλληλα, οι εισαγωγές από το Ιράκ αυξάνονται. Αντίστοιχα, το μερίδιο της Ρωσίας στις εισαγωγές φυσικού αερίου της Τουρκίας μειώθηκε στο 37% το πρώτο εξάμηνο του 2025, από πάνω από 60% που ήταν πριν από δύο δεκαετίες.

Το «άδειασμα» της Rosatom στην πυρηνική ενέργεια

Η αναδιαμόρφωση, όμως, δεν αφορά μόνο το πετρέλαιο. Ένας παράλληλος μετασχηματισμός βρίσκεται σε εξέλιξη στην πυρηνική ενέργεια. Κατά την επίσκεψη Ερντογάν στην Ουάσιγκτον, υπογράφηκε μνημόνιο συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Ο υπουργός Ενέργειας, Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, επιβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ και η Νότια Κορέα συμμετέχουν πλέον στις συνομιλίες για τον πυρηνικό σταθμό της Σινώπης (Sinop). Αυτή η κίνηση ουσιαστικά θέτει στο περιθώριο τη ρωσική Rosatom, η οποία αναμενόταν να κατασκευάσει το έργο.

Η Άγκυρα φέρεται να επιδιώκει την πλήρη απομάκρυνση της Ρωσίας από το έργο της Σινώπης, αναθέτοντάς το σε Αμερικανούς εταίρους. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι αν η Ρωσία κατασκεύαζε και τον δεύτερο πυρηνικό σταθμό, η Τουρκία θα ήταν πλήρως εξαρτημένη και υπό τον έλεγχο της Μόσχας. Ακόμη και χωρίς την αμερικανική πίεση, η Άγκυρα έπρεπε να κάνει αυτό το βήμα για να μειώσει την εξάρτηση.

Οι κίνδυνοι και τα εγχώρια κίνητρα του Ερντογάν

Βέβαια, η νέα στρατηγική εμπεριέχει ρίσκα. Η Ρωσία παραμένει ο κορυφαίος προμηθευτής φυσικού αερίου της Τουρκίας μέσω του αγωγού TurkStream, ενώ η Rosatom συνεχίζει να ελέγχει την κατασκευή και τη χρηματοδότηση του σταθμού του Akkuyu. Μια ξαφνική επιδείνωση των σχέσεων θα μπορούσε να καθυστερήσει κρίσιμα έργα ή να διαταράξει τις ροές καυσίμων.

Η στροφή αυτή έρχεται μετά από μια περίοδο όπου η Τουρκία επωφελήθηκε από το φθηνό ρωσικό πετρέλαιο και υποδέχτηκε ρωσικές εταιρείες. Αυτό επέτρεψε στην Άγκυρα να εξοικονομήσει δαπάνες εν μέσω νομισματικής κρίσης, με τη λίρα να χάνει σημαντική αξία. Ο Ερντογάν είχε μάλιστα δηλώσει ότι οι πόρτες της Τουρκίας ήταν ανοιχτές για ρωσικά κεφάλαια, με αποτέλεσμα οι Ρώσοι να ηγηθούν των ξένων επενδυτών το 2022.

Πέρα από τις διεθνείς πιέσεις, η στροφή του Ερντογάν στη Δύση έχει και εγχώρια κίνητρα. Η αντιπολίτευση υποστηρίζει ότι ο Τούρκος Πρόεδρος, εδραιώνοντας την εξουσία του, χρειάζεται τις καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ και την ΕΕ για να αποφύγει την κριτική για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Με την τουρκική οικονομία ήδη υπό πίεση, οποιαδήποτε σύγκρουση με τη Δύση θα μπορούσε να επιδεινώσει την κρίση και να καταστήσει τη θέση του ακόμη πιο επισφαλή.

Διαβάστε επίσης:

Παρέμβαση ΗΠΑ: «Ο Στάρμερ ακούει τον Τραμπ για τη Βόρεια Θάλασσα»

Πυρηνικές δοκιμές και νέος Ψυχρός Πόλεμος: Η επιστροφή της ισορροπίας τρόμου;

Android: Συναγερμός για εκατοντάδες εφαρμογές