Η γεωπολιτική σκακιέρα στην Ανατολική Μεσόγειο αναδιατάσσεται με ταχύτατους ρυθμούς, και η Ελλάδα φαίνεται πως κινεί τα πιόνια της με στρατηγική αποφασιστικότητα. Η είδηση ότι Αθήνα και Ρώμη υπέγραψαν μια ιστορική συμφωνία για την απόκτηση φρεγατών FREMM (κλάσης Bergamini), δεν αποτελεί απλώς μια εξοπλιστική είδηση, αλλά μια σαφή δήλωση ισχύος που προκαλεί τριγμούς στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου.

Η «ναυμαχία» των εξοπλισμών έχει περάσει σε νέα φάση. Μετά την απόκτηση των γαλλικών Belharra (FDI), η προσθήκη των ιταλικών μονάδων έρχεται να κλείσει το επιχειρησιακό κενό δεκαετιών, δημιουργώντας έναν στόλο που συνδυάζει την τεχνολογική αιχμή με την αποδεδειγμένη αξιοπιστία.

Η Στρατηγική Στροφή: Οι FREMM και η «Ιταλική Λύση»

Οι συζητήσεις του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, Νίκου Δένδια, με τον Ιταλό ομόλογό του, Γκουίντο Κροσέτο, και η υπογραφή μνημονίου συνεργασίας, σηματοδοτούν την είσοδο της Ελλάδας σε μια νέα εποχή ναυτικής διπλωματίας. Το σχέδιο είναι σαφές: η απόκτηση δύο φρεγατών Bergamini (με προοπτική για άλλες δύο), ώστε να πλαισιώσουν τις FDI και τις αναβαθμισμένες MEKO.

Η επιλογή της Ιταλίας δεν είναι τυχαία. Η Ρώμη, μέσω της Fincantieri, διαθέτει έναν από τους πιο σύγχρονους στόλους στη Μεσόγειο. Οι φρεγάτες που εξετάζονται, συγκεκριμένα η Carlo Bergamini και η Virginio Fasan, δεν είναι παροπλισμένα σκαριά. Πρόκειται για πλοία που τέθηκαν σε υπηρεσία το 2013, πλήρως επιχειρησιακά, με σύγχρονα συστήματα που μπορούν να ενταχθούν άμεσα στο ελληνικό οπλοστάσιο.

Τεχνική Υπεροχή: Τι Προσφέρουν οι Bergamini στο Πολεμικό Ναυτικό

Οι ιταλικές FREMM είναι πλοία πολλαπλού ρόλου με εκτόπισμα που αγγίζει τους 6.900 τόνους (πλήρες φορτίο) και μήκος 145 μέτρα. Σε αντίθεση με τις παλαιότερες φρεγάτες τύπου S που διαθέτει η Ελλάδα, οι Bergamini φέρνουν στο τραπέζι:

  • Ανθυποβρυχιακό Πόλεμο (ASW): Οι συγκεκριμένες μονάδες θεωρούνται κορυφαίες στο κυνήγι υποβρυχίων, ένας τομέας όπου η Τουρκία επενδύει στα δικά της υποβρύχια τύπου 214.
  • Αεράμυνα Περιοχής: Με τους πυραύλους Aster 15/30, τα πλοία αυτά μπορούν να δημιουργήσουν μια ομπρέλα προστασίας γύρω από τον στόλο και τα νησιά.
  • Δικτυοκεντρικές Επιχειρήσεις: Είναι σχεδιασμένες να συνεργάζονται άψογα με τις Belharra και τα ελικόπτερα ROMEO, δημιουργώντας ένα ενιαίο δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών.

Το γεγονός ότι κλιμάκιο του Πολεμικού Ναυτικού πραγματοποίησε ήδη τεχνική επιθεώρηση στην «Carlo Bergamini» με θετικό πρόσημο, δείχνει ότι η διαδικασία δεν είναι θεωρητική, αλλά βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης.

Φρεγάτες: Γιατί οι Ιταλοί δίνουν στην Ελλάδα δύο φρεγάτες FREMM με μόλις 12 χρόνια υπηρεσίας;

Φρεγάτες: Γιατί οι Ιταλοί δίνουν στην Ελλάδα δύο φρεγάτες FREMM με μόλις 12 χρόνια υπηρεσίας;

Ο «Πανικός» στην Άγκυρα και τα 1.500 Χιλιόμετρα

Η αντίδραση της Τουρκίας στην είδηση της απόκτησης των FREMM ήταν άμεση και ενδεικτική. Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης εστίασαν σε μία συγκεκριμένη αναφορά του Νίκου Δένδια: τη δυνατότητα των πλοίων να φέρουν πυραύλους εμβέλειας 1.500 χιλιομέτρων. Αν και οι τυπικές FREMM φέρουν συνήθως όπλα μικρότερου βεληνεκούς, η αναφορά αυτή «χτύπησε καμπανάκι» στην τουρκική αμυντική κοινότητα.

Αυτή η ανησυχία πηγάζει από τον φόβο ότι η Ελλάδα αποκτά δυνατότητες στρατηγικού πλήγματος (deep strike). Σε συνδυασμό με τα Rafale και τους πυραύλους SCALP, η προσθήκη ναυτικών μονάδων με αντίστοιχες δυνατότητες (όπως οι Naval SCALP που συζητήθηκαν για τις Belharra ή αναβαθμισμένα συστήματα στις FREMM), ακυρώνει το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Η Άγκυρα αντιλαμβάνεται ότι το Αιγαίο δεν είναι πλέον πεδίο ελεύθερης βολής, αλλά μια θάλασσα που «κλειδώνει» από τα ελληνικά συστήματα.

Το Όραμα του 2030: Μια «Τρίαινα» Γαλλικής και Ιταλικής Τεχνολογίας

Το σχέδιο ανανέωσης του στόλου, όπως περιγράφεται, είναι φιλόδοξο και στοχεύει στη δημιουργία μιας δύναμης που θα κυριαρχήσει για τις επόμενες τρεις δεκαετίες. Το Πολεμικό Ναυτικό φαίνεται να καταλήγει σε ένα μείγμα πλοίων που αλληλοσυμπληρώνονται:

1. Οι Belharra (FDI): Η τεχνολογική αιχμή. Με το ραντάρ SeaFire, αποτελούν τον «ψηφιακό πύργο ελέγχου» του Αιγαίου. Η απόφαση της Ελλάδας να τις εξοπλίσει με 32 πυραύλους Aster 30 (αντί για 16) και πρόσθετα συστήματα, τις καθιστά πιο ισχυρές ακόμα και από τις αντίστοιχες γαλλικές.

2. Οι FREMM: Ο «μυς» του στόλου. Μεγαλύτερες σε μέγεθος, με τεράστια αυτονομία, είναι ιδανικές για την Ανατολική Μεσόγειο, όπου απαιτείται παρουσία σε ανοιχτές θάλασσες για μεγάλα χρονικά διάστημα. Λειτουργούν ως πλατφόρμες πολλαπλών ρόλων, καλύπτοντας τις ανθυποβρυχιακές ανάγκες.

3. Οι MEKO (Εκσυγχρονισμένες): Η γέφυρα μεταξύ παλιού και νέου, που θα συνεχίσει να προσφέρει υπηρεσίες μέχρι την πλήρη ένταξη των νέων μονάδων.

Αυτός ο συνδυασμός (4 FDI + 4 FREMM + 4 MEKO) δημιουργεί έναν αριθμό 12 κύριων μονάδων επιφανείας, ικανό να αντιμετωπίσει τον τουρκικό στόλο όχι μόνο ποιοτικά αλλά και ποσοτικά.

Το Οικονομικό Παρασκήνιο: Είναι τα 500 Εκατομμύρια Πολλά;

Ένα από τα σημαντικότερα σημεία της ανάλυσης αφορά το κόστος. Η τιμή για τις δύο ιταλικές φρεγάτες υπολογίζεται γύρω στα 480 με 500 εκατομμύρια ευρώ ανά μονάδα (μαζί με τις αναβαθμίσεις και την υποστήριξη). Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι το ποσό είναι υψηλό για μεταχειρισμένα πλοία 12 ετών, προτείνοντας εναλλακτικές όπως οι νορβηγικές Nansen ή οι ολλανδικές M-class.

Ωστόσο, η εξίσωση δεν είναι μόνο οικονομική. Οι Nansen, αν και εξαιρετικά πλοία με ραντάρ Aegis, είναι λίγες σε αριθμό και η διαθεσιμότητά τους εξαρτάται από το πότε η Νορβηγία θα παραλάβει τα νέα της πλοία (μετά το 2029). Η Ελλάδα έχει ανάγκη για πλοία τώρα. Οι ιταλικές FREMM είναι διαθέσιμες και, κυρίως, προσφέρουν ομοιογένεια με τα ευρωπαϊκά συστήματα που ήδη χρησιμοποιεί η χώρα.

Επιπλέον, υπάρχει η παράμετρος της ενδιάμεσης λύσης. Μέχρι να παραδοθούν όλες οι Belharra και να γίνουν πλήρως επιχειρησιακές, το Πολεμικό Ναυτικό χρειάζεται πλοία που να μπορούν να σταθούν στην πρώτη γραμμή αύριο το πρωί. Οι FREMM προσφέρουν ακριβώς αυτό.

Η «Κατάρα» του Παρελθόντος και η Αμερικανική Εμπλοκή

Δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει το ιστορικό υπόβαθρο. Η Ελλάδα είχε φτάσει κοντά στην απόκτηση FREMM πολλές φορές στο παρελθόν (ακόμα και 6 μονάδων), αλλά οι συμφωνίες ναυάγησαν λόγω της οικονομικής κρίσης και γεωπολιτικών πιέσεων. Υπάρχει η αίσθηση ότι αν η Αθήνα είχε προχωρήσει τότε, η ισορροπία στο Αιγαίο θα ήταν διαφορετική σήμερα.

Σημαντικός παράγοντας υπήρξε και η στάση των ΗΠΑ. Το ενδιαφέρον της Ουάσινγκτον να προωθήσει τις δικές της λύσεις (αρχικά τις αποτυχημένες LCS και αργότερα τις Constellation) λειτούργησε συχνά ως τροχοπέδη για τις ευρωπαϊκές λύσεις. Οι Constellation, που βασίζονται στο σχέδιο των FREMM, παραμένουν στο τραπέζι ως μελλοντική προοπτική (έως και 7 πλοία), αλλά οι καθυστερήσεις στα αμερικανικά ναυπηγεία καθιστούν την ιταλική λύση μονόδρομο για το άμεσο μέλλον.

FREMM Evo: Το Επόμενο Τεχνολογικό Άλμα

Η συζήτηση για τις μεταχειρισμένες Bergamini ανοίγει την πόρτα και για το μέλλον. Η Ιταλία προχωρά ήδη στην κατασκευή των FREMM Evo, μιας εξελιγμένης έκδοσης με νέα ραντάρ Kronos Dual Band και συστήματα αντιμετώπισης drones και κυβερνοεπιθέσεων. Η απόκτηση των τωρινών Bergamini βάζει την Ελλάδα στο «κλαμπ» των χρηστών αυτού του τύπου, διευκολύνοντας ίσως μελλοντικές αναβαθμίσεις ή αγορές νέων μονάδων τύπου Evo.

Το γεγονός ότι η FREMM Evo σχεδιάζεται με δυνατότητες αντιβαλλιστικής προστασίας είναι κρίσιμο. Η Ελλάδα, μέσω του προγράμματος «Ασπίδα του Αχιλλέα», αναζητά τρόπους να καλύψει την επικράτεια από πυραυλικές απειλές. Πλοία με τέτοιες δυνατότητες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πλωτές συστοιχίες αεράμυνας.

Αλλαγή Εποχής ή Ακριβή Λύση Ανάγκης;

Η επικείμενη συμφωνία για τις ιταλικές φρεγάτες δεν είναι χωρίς ρίσκο. Το κόστος είναι σημαντικό και η ηλικία των πλοίων (αν και θεωρούνται σύγχρονα) είναι ένας παράγοντας. Όμως, στη ζυγαριά της γεωστρατηγικής, τα οφέλη φαίνεται να υπερτερούν.

Η Ελλάδα αποκτά:

  1. Άμεση ισχύ: Πλοία έτοιμα για πόλεμο, όχι σχέδια επί χάρτου.
  2. Στρατηγικό βάθος: Δυνατότητα επιχειρήσεων στην Κύπρο και την Ανατολική Μεσόγειο με αξιώσεις.
  3. Πολιτική συμμαχία: Σύσφιξη σχέσεων με την Ιταλία, παράλληλα με τη Γαλλία.
  4. Τεχνολογική αναβάθμιση: Εισαγωγή συστημάτων που η Τουρκία προσπαθεί ακόμα να αναπτύξει εγχώρια.

Αν η Αθήνα καταφέρει να κλείσει τη συμφωνία με λογικό κόστος και εξασφαλίσει την αναβάθμιση των πλοίων με πυραύλους Aster 30 και σύγχρονα ηλεκτρονικά, τότε μιλάμε για μια κίνηση-ματ. Το Αιγαίο μετατρέπεται σε μια περιοχή άρνησης πρόσβασης (A2/AD) για κάθε επίδοξο επιβουλέα, και η Ελλάδα κατοχυρώνει τον ρόλο της ως ο αδιαμφισβήτητος πυλώνας σταθερότητας και ισχύος στην περιοχή.

Το άρθρο βασίστηκε στην αρθρογραφία του Διονύση Αντωνέλλου για το GeoStratigika.GR / Επιμέλεια, σύνταξη: Μιχάλης Ιακώβου

Διαβάστε επίσης:

Φρεγάτες: Η Τουρκία ανησυχεί για τέσσερις ελληνικές FREMM με πυραύλους 1.500 χλμ.

Το τουρκικό αφήγημα για το «κλείδωμα» του Αιγαίου από την Ελλάδα – Τουρκάλα αναλύτρια λέει να βγάλουν τα πλοία για έρευνες