Το Χρονικό μιας Προαναγγελθείσας Τραγωδίας
Υπάρχουν ημερομηνίες στην ιστορία που δεν γράφτηκαν απλώς με μελάνι, αλλά χαράχτηκαν με αίμα στη συλλογική μνήμη του Ελληνισμού. Η 13η Δεκεμβρίου του 1943 αποτελεί μια τέτοια ημέρα, σηματοδοτώντας μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ευρωπαϊκής ιστορίας και το στυγερότερο έγκλημα της Ναζιστικής Γερμανίας επί ελληνικού εδάφους. Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων δεν ήταν απλώς μια πολεμική επιχείρηση, αλλά μια οργανωμένη πράξη αφανισμού που στόχευε στην καρδιά της τοπικής κοινωνίας.
Καθώς ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος πλησίαζε στο τέλος του, η κυριαρχία των κατακτητών κλονιζόταν. Η ελληνική αντίσταση γιγαντωνόταν, δημιουργώντας εκνευρισμό και φόβο στο γερμανικό στρατηγείο. Η θρυαλλίδα που πυροδότησε την καταστροφή ήταν η Μάχη της Κερπινής, στις 20 Οκτωβρίου 1943. Εκεί, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ κατάφεραν ένα συντριπτικό πλήγμα στον εχθρό, εξουδετερώνοντας τον λόχο Σόμπερ και συλλαμβάνοντας δεκάδες αιχμαλώτους.
Η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» και η Διαταγή του Θανάτου
Η απάντηση της Βέρμαχτ ήταν άμεση και αμείλικτη. Τέθηκε σε εφαρμογή η κωδική ονομασία «Unternehmen Kalavryta» (Επιχείρηση Καλάβρυτα). Επικεφαλής της φονικής 117ης Μεραρχίας Κυνηγών ήταν ο υποστράτηγος Καρλ φον Λε Ζουίρ. Όταν πληροφορήθηκε την εκτέλεση των Γερμανών αιχμαλώτων από τους αντάρτες, ο αριστοκρατικής καταγωγής αξιωματικός έδωσε την πιο απάνθρωπη διαταγή: σκληρά και μαζικά αντίποινα εναντίον του άμαχου πληθυσμού.
Από τις αρχές Δεκεμβρίου, γερμανικά στρατεύματα άρχισαν να σφίγγουν τον κλοιό γύρω από την ιστορική πόλη, ερχόμενα από την Πάτρα, τον Πύργο και την Τρίπολη. Στο πέρασμά τους έσπειραν τον όλεθρο, πυρπολώντας χωριά και ιστορικά μοναστήρια, όπως το Μέγα Σπήλαιο και την Αγία Λαύρα, εκτελώντας μοναχούς και αθώους πολίτες.
Γερμανοί στρατιώτες στα φλεγόμενα Καλάβρυτα.
Η Παγίδα και η Σφαγή στη Ράχη του Καπή
Στις 9 Δεκεμβρίου, οι Ναζί εισήλθαν στα Καλάβρυτα. Με δόλο καθησύχασαν τους κατοίκους, υποσχόμενοι ότι στόχος τους ήταν μόνο οι αντάρτες και εγγυώμενοι την ασφάλειά τους. Μάλιστα, κάλεσαν όσους είχαν διαφύγει στα βουνά να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Ήταν μια τραγική παγίδα. Το πρωί της Δευτέρας, 13 Δεκεμβρίου 1943, η φρίκη ξεκίνησε. Οι καμπάνες χτύπησαν πένθιμα και όλος ο πληθυσμός συγκεντρώθηκε στην πλατεία.
Οι άνδρες και τα αγόρια άνω των 13 ετών αποχωρίστηκαν βίαια από τις οικογένειές τους και οδηγήθηκαν στη «Ράχη του Καπή». Τα γυναικόπαιδα κλείστηκαν στο δημοτικό σχολείο. Λίγο μετά το μεσημέρι, μια φωτοβολίδα έδωσε το σύνθημα. Τα πολυβόλα άρχισαν να θερίζουν. Στο ύψωμα εκτυλίχθηκε η απόλυτη τραγωδία: εκατοντάδες Καλαβρυτινοί έπεσαν νεκροί, ενώ οι χαριστικές βολές ολοκλήρωσαν το έγκλημα. Μόνο 13 Καλαβρυτινοί κατάφεραν να ξεγελάσουν τον θάνατο, καλυμμένοι από τα σώματα των συμπολιτών τους.
Η Πόλη στις Φλόγες και η «Πετρωμένη Μάνα»
Την ίδια ώρα, τα Καλάβρυτα είχαν παραδοθεί στις φλόγες. Οι Γερμανοί λεηλάτησαν περιουσίες, άδειασαν τράπεζες και αποθήκες, φορτώνοντας τη λεία τους στον Οδοντωτό. Στο δημοτικό σχολείο, οι γυναίκες και τα παιδιά έζησαν στιγμές αγωνίας καθώς η φωτιά έζωνε το κτίριο. Μέσα στον πανικό, κατάφεραν να σπάσουν πόρτες και παράθυρα και να δραπετεύσουν, μόνο για να αντικρίσουν την πόλη τους κατεστραμμένη και τους αγαπημένους τους νεκρούς στον λόφο.
Η εικόνα της Καλαβρυτινής μάνας που σκάβει με τα χέρια της την παγωμένη γη για να θάψει τον άνδρα και το παιδί της, παραμένει το πιο συγκλονιστικό σύμβολο του μαρτυρίου. Το ρολόι της εκκλησίας σταμάτησε στις 2:34, παγώνοντας τον χρόνο στη στιγμή της καταστροφής.
Χωρίς Δικαίωση
Παρά το μέγεθος της σφαγής, η δικαιοσύνη παρέμεινε τυφλή. Κανείς από τους φυσικούς αυτουργούς του Ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων δεν λογοδότησε ουσιαστικά. Ο στρατηγός Λε Ζουίρ πέθανε αιχμάλωτος, ενώ άλλοι αξιωματικοί συνέχισαν τη ζωή τους. Ακόμη και σήμερα, το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων παραμένει μια ανοιχτή πληγή, με τη Γερμανία να εκφράζει λύπη δια στόματος αξιωματούχων, όπως ο Γιοχάνες Ράου το 2000, χωρίς όμως να αναλαμβάνει έμπρακτα την ευθύνη για την αποκατάσταση της καταστροφής.
Σήμερα, ο Τόπος της Θυσίας με τον Λευκό Σταυρό στέκει σιωπηλός μάρτυρας, θυμίζοντας στην ανθρωπότητα ότι η λήθη είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της ειρήνης.
ΠΗΓΕΣ: Ιστορικό αρχείο Δήμου Καλαβρύτων, Meyer, Hermann Frank, Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα: Τα αιματηρά ίχνη της 117ης μεραρχίας καταδρομών στη Σερβία και την Ελλάδα, Μαρτυρίες επιζώντων από το ντοκιμαντέρ και την ταινία «Καλάβρυτα 1943», Αρχεία Δίκης της Νυρεμβέργης (Υπόθεση των Ομήρων).
Διαβάστε επίσης:
Συναγερμός στη Γερμανία: Η ρωσική κυβερνοεπίθεση και το σχέδιο «Storm 1516»
Ερντογάν σε Πούτιν: Η πρόταση-κλειδί για «ανάσα» στον πόλεμο
Μέση Ανατολή: Το τέλος της Δημοκρατίας και η στροφή στις Μοναρχίες
Ελλάδα
Απόρρητο