Πόλεμος των Φώκλαντ: Η χρονική ανατομία μιας δραματικής σύγκρουσης
Λίγο μετά τις 11:00 μ.μ. την 1η Απριλίου 1982, η ιστορία του Νότιου Ατλαντικού άλλαξε βίαια. Αργεντινοί πεζοναύτες αποβιβάστηκαν στις ακτές των νησιών Φώκλαντ, ξεκινώντας μια πολεμική αναμέτρηση 10 εβδομάδων που θα άφηνε πίσω της εκατοντάδες νεκρούς και θα επανακαθόριζε την πολιτική μοίρα δύο κρατών. Ο Πόλεμος των Φώκλαντ δεν ήταν απλώς μια εδαφική διαφορά· ήταν μια σύγκρουση γοήτρου, εθνικής κυριαρχίας και επιβίωσης για τις κυβερνήσεις του Λονδίνου και του Μπουένος Άιρες.
Το υπόβαθρο μιας μακροχρόνιας διαμάχης
Η ρίζα του προβλήματος βρισκόταν σε μια περίπλοκη κυριαρχική διαφωνία αιώνων. Η Αργεντινή θεωρούσε τα νησιά –τα οποία αποκαλεί Las Malvinas– αναπαλλοτρίωτο τμήμα της αποικιακής της κληρονομιάς από την Ισπανία. Από την άλλη πλευρά, η Βρετανία ασκούσε συνεχή έλεγχο από το 1833, επικαλούμενη το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης των κατοίκων, οι οποίοι ένιωθαν στην πλειονότητά τους Βρετανοί.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε το 1976, όταν η στρατιωτική χούντα κατέλαβε την εξουσία στην Αργεντινή. Η ένταση κλιμακώθηκε σταδιακά, με τη Βρετανία να εμφανίζει σημάδια στρατιωτικής υπαναχώρησης λόγω περικοπών στον αμυντικό προϋπολογισμό της κυβέρνησης της Μάργκαρετ Θάτσερ. Η απόφαση για απόσυρση του πλοίου περιπολίας HMS Endurance ερμηνεύτηκε από το Μπουένος Άιρες ως έλλειψη ενδιαφέροντος από το Λονδίνο, δίνοντας το «πράσινο φως» για τον σχεδιασμό μιας εισβολής.
Φώκλαντ
Η εισβολή και η βρετανική απάντηση
Η αφορμή δόθηκε τον Μάρτιο του 1982, όταν Αργεντινοί εργάτες αποβιβάστηκαν στη Νότια Γεωργία, υψώνοντας τη σημαία τους. Παρά τις διπλωματικές προσπάθειες, ο στρατηγός Λεοπόλδο Γκαλτιέρι αποφάσισε να επισπεύσει την επιχείρηση ανακατάληψης. Στις 2 Απριλίου, το Port Stanley έπεσε και ο Βρετανός κυβερνήτης παραδόθηκε.
Η αντίδραση της Θάτσερ ήταν ακαριαία και ριψοκίνδυνη. Παρά τις εισηγήσεις για επιφυλακτικότητα, ανακοίνωσε τη συγκρότηση μιας τεράστιας ναυτικής δύναμης (Task Force). Πλοία όπως τα αεροπλανοφόρα HMS Hermes και HMS Invincible απέπλευσαν για ένα ταξίδι 8.000 μιλίων, ενώ η Βρετανία επιστράτευσε ακόμα και εμπορικά πλοία, όπως το υπερωκεάνιο Canberra, για τη μεταφορά στρατευμάτων.
Η βύθιση του Belgrano και η τραγωδία του Sheffield
Ο Μάιος ήταν ο μήνας των μεγάλων ναυτικών απωλειών. Στις 2 Μαΐου, το βρετανικό πυρηνικό υποβρύχιο HMS Conqueror βύθισε το αργεντινό καταδρομικό General Belgrano έξω από τη ζώνη αποκλεισμού. Η ενέργεια αυτή παραμένει η πιο αμφιλεγόμενη στιγμή του πολέμου, καθώς στοίχισε τη ζωή σε 323 ναύτες και οδήγησε το ναυτικό της Αργεντινής να αποσυρθεί στα λιμάνια του.
ARA General Belgrano: Ένα χαμένο πλοίο, μια κλεμμένη φωτογραφία – Turnstile Tours
Η Αργεντινή εκδικήθηκε δύο ημέρες μετά. Χρησιμοποιώντας τους γαλλικής κατασκευής πυραύλους Exocet, τα αεροσκάφη Super Étendard έπληξαν το αντιτορπιλικό HMS Sheffield. Η εικόνα του φλεγόμενου βρετανικού πλοίου σόκαρε την παγκόσμια κοινή γνώμη, αποδεικνύοντας ότι ο σύγχρονος αεροπορικός πόλεμος μπορούσε να εξουδετερώσει την υπεροπλία των μεγάλων ναυτικών μονάδων.
Η μάχη στην ξηρά: Από το San Carlos στο Stanley
Στις 21 Μαΐου, οι Βρετανοί ξεκίνησαν την απόβαση στο San Carlos. Παρά τις σφοδρές αεροπορικές επιθέσεις της Αργεντινής, που οδήγησαν στη βύθιση πλοίων όπως το HMS Ardent και το HMS Antelope, το προγεφύρωμα διατηρήθηκε. Η απώλεια του πλοίου Atlantic Conveyor, που μετέφερε κρίσιμα ελικόπτερα Chinook, ανάγκασε τους Βρετανούς στρατιώτες να διανύσουν με τα πόδια τις παγωμένες εκτάσεις των νησιών.
Η χερσαία επίθεση κορυφώθηκε με μια σειρά από νυχτερινές μάχες στα υψώματα γύρω από την πρωτεύουσα. Οι μάχες στο Mount Longdon, στο Two Sisters και στο Mount Tumbledown ήταν ιδιαίτερα σκληρές, με τη χρήση λόγχης και σώμα με σώμα συμπλοκές. Οι Βρετανοί αλεξιπτωτιστές και οι πεζοναύτες, παρά τις αντίξοες συνθήκες του χειμώνα του Νοτίου Ατλαντικού, κατάφεραν να διασπάσουν την άμυνα των Αργεντινών.
Η συνθηκολόγηση και οι πολιτικές συνέπειες
Στις 14 Ιουνίου 1982, ο Αργεντινός ταξίαρχος Μάριο Μενέντεζ παρέδωσε τα όπλα. Η ανακοίνωση του στρατηγού Τζέρεμι Μουρ ότι «τα νησιά Φώκλαντ βρίσκονται και πάλι υπό τη διοίκηση που επιθυμούν οι κάτοικοί τους» σήμανε το τέλος των εχθροπραξιών.
Οι συνέπειες ήταν τεράστιες:
- Αργεντινή: Η ταπεινωτική ήττα οδήγησε στην πτώση του στρατηγού Γκαλτιέρι και την κατάρρευση της στρατιωτικής χούντας, ανοίγοντας τον δρόμο για την επιστροφή της δημοκρατίας.
- Μεγάλη Βρετανία: Η Μάργκαρετ Θάτσερ είδε τη δημοτικότητά της να εκτοξεύεται, εξασφαλίζοντας μια σαρωτική εκλογική νίκη το 1983 και εδραιώνοντας τη σκληρή πολιτική της εικόνα ως «Σιδηρά Κυρία».
- Κάτοικοι των νησιών: Η ταυτότητά τους ενισχύθηκε, ενώ η βρετανική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή αυξήθηκε μόνιμα για την αποτροπή μελλοντικών απειλών.
Ο Πόλεμος των Φώκλαντ παραμένει ένα μάθημα για το πώς η λάθος εκτίμηση της διπλωματικής αποφασιστικότητας μπορεί να οδηγήσει σε μια αιματηρή σύγκρουση. Σαράντα χρόνια μετά, οι πληγές των βετεράνων και η διαμάχη για την κυριαρχία των νησιών συνεχίζουν να υφίστανται, υπενθυμίζοντας ότι η ιστορία στον Νότιο Ατλαντικό δεν έχει ακόμα κλείσει οριστικά.
ΠΗΓΕΣ: Middlebrook, M. (2012). “The Falklands War”. Pen & Sword Military, Hastings, M., & Jenkins, S. (1983). “The Battle for the Falklands”. Michael Joseph, Ιστορικά αρχεία του Βρετανικού Ναυαρχείου και αναφορές της Επιτροπής Franks (1983).
Διαβάστε επίσης:
Απάτες Συναλλαγών: Η ελληνική «πρωτιά» και η μοναδική παγίδα
Συρία: Η «αόρατη» επιχείρηση που διέλυσε τον πυρήνα του ISIS
Ηνωμένο Βασίλειο
Αργεντινή
Απόρρητο