Η κατάρρευση της γερμανικής αλαζονείας στο Ανατολικό Μέτωπο

Υπάρχει μια συγκεκριμένη στιγμή στην ιστορία των πολέμων όπου η ψυχολογία του στρατιώτη σπάει. Δεν είναι η στιγμή της ήττας, αλλά η στιγμή της συνειδητοποίησης. Για τη ναζιστική Γερμανία, αυτή η στιγμή ήρθε όταν η ομίχλη του Ανατολικού Μετώπου διαλύθηκε, αποκαλύπτοντας έναν εφιάλτη που κανένας επιτελικός χάρτης στο Βερολίνο δεν είχε προβλέψει.

Το καλοκαίρι του 1941 και του 1942, η Βέρμαχτ ζούσε σε μια επικίνδυνη ψευδαίσθηση. Η πεποίθηση της φυλετικής και τακτικής ανωτερότητας είχε ποτίσει το μυαλό από τον ανώτατο στρατηγό μέχρι τον τελευταίο φαντάρο. Θεωρούσαν τον Κόκκινο Στρατό έναν γίγαντα με πήλινα πόδια, έναν ανοργάνωτο όχλο που θα κατέρρεε με την πρώτη πίεση. Οι αναφορές των Γερμανών αξιωματικών της Βέρμαχτ στα ημερολόγιά τους ήταν γεμάτες υπεροψία: «Τους διαλύουμε σαν τραπουλόχαρτα», έγραφαν, πιστεύοντας πως τα μάτια τους έβλεπαν την πλήρη εικόνα.

Ωστόσο, αυτό που αγνοούσαν ήταν η τιτάνια προσπάθεια που συντελούνταν πίσω από τα Ουράλια Όρη. Ενώ η Γερμανία παρήγαγε πολύπλοκα, κομψοτεχνήματα μηχανικής που όμως επισκευάζονταν δύσκολα, η Σοβιετική Ένωση είχε υιοθετήσει τη λογική της «brutal» ποσότητας. Το άρμα T-34 μπορεί να ήταν άβολο και χωρίς ασύρματο, αλλά για κάθε ένα γερμανικό πάντσερ που καίγονταν, εμφανίζονταν τρία σοβιετικά. Τα μαθηματικά του πολέμου είχαν αρχίσει να γίνονται αμείλικτα.

Μασκιρόβκα: Η τέχνη του να «πουλάς» στον εχθρό το ψέμα που θέλει να πιστέψει

Όμως, η βιομηχανική ισχύς από μόνη της δεν θα ήταν αρκετή. Το μυστικό όπλο της Μόσχας ήταν μια λέξη που οι Γερμανοί έμαθαν να τρέμουν: Μασκιρόβκα. Στη Δύση, η στρατιωτική παραπλάνηση ήταν κάτι δευτερεύον. Για τους Σοβιετικούς, ήταν ο πυρήνας του δόγματός τους. Δεν μιλάμε απλώς για καμουφλάζ, αλλά για μια ολόκληρη θεατρική παράσταση θανάτου.

Η πειθαρχία ήταν απόλυτη. Στρατιές εκατοντάδων χιλιάδων ανδρών μετακινούνταν μόνο τη νύχτα, σε καθεστώς πλήρους σιγής ασυρμάτου. Την ίδια ώρα, οι σοβιετικοί μηχανικοί έστηναν ένα σκηνικό «φάντασμα»: ψεύτικα αεροδρόμια, ξύλινα ομοιώματα αρμάτων και πλαστή ραδιοφωνική κίνηση σε περιοχές που δεν υπήρχε ψυχή. Οι πιλότοι της Λουφτβάφε έβλεπαν αυτό που ήθελαν οι Σοβιετικοί να δουν, ενώ η πραγματική σιδερένια γροθιά συγκεντρωνόταν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, κρυμμένη στα δάση.

Στάλινγκραντ και Επιχείρηση Μπαγκρατιόν: Το τέλος των ψευδαισθήσεων

Το απόλυτο σοκ ήρθε πριν τη μάχη του Στάλινγκραντ. Οι Γερμανοί, πεπεισμένοι ότι οι Σοβιετικοί είχαν ξεμείνει από εφεδρείες, είδαν ξαφνικά στις 19 Νοεμβρίου 1942 τον ορίζοντα να μαυρίζει. Η «Επιχείρηση Ουρανός» δεν ήταν απλώς μια αντεπίθεση, αλλά η απόδειξη ότι η γερμανική αντικατασκοπεία είχε αποτύχει οικτρά. Πάνω από ένα εκατομμύριο άνδρες και χιλιάδες άρματα εμφανίστηκαν «μέσα από τη γη», χτυπώντας τα αδύναμα πλευρά των Ρουμάνων και Ιταλών συμμάχων.

Το σενάριο επαναλήφθηκε το 1944 στη Λευκορωσία. Η Βέρμαχτ περίμενε χτύπημα στην Ουκρανία, αλλά η Μασκιρόβκα τους ξεγέλασε ξανά. Όταν 2,5 εκατομμύρια Σοβιετικοί στρατιώτες εξαπέλυσαν την επίθεσή τους στο Κέντρο, η γερμανική διοίκηση παρέλυσε. Το ηθικό κατέρρευσε όχι επειδή ξέχασαν να πολεμούν, αλλά επειδή συνειδητοποίησαν ότι η ηγεσία τους ήταν τυφλή.

Το δίδαγμα παραμένει διαχρονικό και τρομακτικό: Ο χειρότερος εχθρός δεν είναι ο αντίπαλος στρατός, αλλά η υποτίμησή του. Η αλαζονεία της γνώσης είναι η τέλεια παγίδα, και στο Ανατολικό Μέτωπο, το τίμημα αυτής της παγίδας μετρήθηκε σε εκατομμύρια ζωές.

Διαβάστε επίσης:

Γ. Φίλης: Η «αβύθιστη» άμυνα στο Αιγαίο και η απειλή Πούτιν στην ΕΕ

Λευκορωσία: Ο «αόρατος» εχθρός που παρέλυσε το αεροδρόμιο του Βίλνιους

ΗΠΑ: Η «Μαύρη Λίστα» Τραμπ και το μεταναστευτικό μπλόκο που αλλάζει τα πάντα