Σε ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε την Τρίτη, η δημοφιλής εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων WhatsApp εξέφρασε «έντονη ανησυχία» για την πιθανότητα να μην είναι διαθέσιμη στους πολίτες του Ιράν, μετά από δημόσια παρότρυνση των ιρανικών αρχών να διαγράψουν την εφαρμογή. Η προειδοποίηση αυτή προβλήθηκε μέσω της κρατικής τηλεόρασης IRIB, προκαλώντας αντιδράσεις διεθνώς.
Σύμφωνα με την κρατική αναφορά, οι ιρανικές αρχές χαρακτήρισαν το WhatsApp, το Telegram και άλλες εφαρμογές εντοπισμού τοποθεσίας ως βασικά μέσα που χρησιμοποιεί το Ισραήλ για την ταυτοποίηση και στοχοποίηση πολιτών. Η κατηγορία αυτή έρχεται σε μία χρονική στιγμή που η σύγκρουση μεταξύ Ιράν και Ισραήλ κλιμακώνεται, επηρεάζοντας την ελευθερία πρόσβασης των πολιτών στην πληροφορία.
Meta: “Εντελώς ψευδείς οι κατηγορίες”
Σε απάντηση, εκπρόσωπος της WhatsApp, ιδιοκτησίας της Meta, δήλωσε στο CBS News: «Μας ανησυχεί το ενδεχόμενο αυτές οι ψευδείς αναφορές να χρησιμοποιηθούν ως πρόσχημα για τον αποκλεισμό των υπηρεσιών μας σε μία περίοδο που οι πολίτες τις χρειάζονται περισσότερο από ποτέ. Όλα τα μηνύματα που αποστέλλονται στο WhatsApp είναι κρυπτογραφημένα από άκρο σε άκρο, που σημαίνει πως κανείς –ούτε το WhatsApp, ούτε τρίτοι– δεν έχει πρόσβαση στο περιεχόμενό τους».
Ο ίδιος εκπρόσωπος πρόσθεσε πως η εφαρμογή δεν καταγράφει ακριβή τοποθεσία χρηστών, ούτε διατηρεί αρχεία επικοινωνιών, ενώ η εταιρεία δεν παρέχει μαζικά δεδομένα σε καμία κυβέρνηση. Επιπλέον, επεσήμανε ότι η Meta δημοσιεύει τακτικά αναφορές διαφάνειας που αποκαλύπτουν τις εξαιρετικά περιορισμένες περιπτώσεις στις οποίες ζητείται νομικά η παροχή πληροφοριών.
Καταστολή της πρόσβασης στο διαδίκτυο στο Ιράν
Οι δηλώσεις της Meta έρχονται σε μια περίοδο όπου παρατηρείται αυξανόμενη καταστολή της ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο στο Ιράν. Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται όσο συνεχίζεται η ένοπλη αντιπαράθεση με το Ισραήλ, που έχει οδηγήσει σε εκατοντάδες θύματα και στις δύο χώρες.
Η μη κυβερνητική ομάδα παρακολούθησης NetBlocks ανέφερε πως την Τρίτη παρατηρήθηκε 75% μείωση της χρήσης διαδικτύου στο Ιράν. Το γεγονός αυτό, όπως σημειώνει η οργάνωση, «περιορίζει δραματικά τη δυνατότητα των πολιτών να έχουν πρόσβαση σε έγκαιρες και κρίσιμες πληροφορίες» την ώρα της κρίσης.
Το ιστορικό καταστολής από το Ιράν
Η κυβέρνηση του Ιράν έχει στο παρελθόν στοχεύσει ξανά τις πλατφόρμες της Meta, ιδιαίτερα κατά περιόδους έντονης κοινωνικής αναταραχής. Το 2022, εν μέσω μαζικών διαδηλώσεων για τον θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμινί υπό κράτηση από την αστυνομία ηθών, οι αρχές περιόρισαν δραστικά την πρόσβαση στο Instagram, επιχειρώντας να αποτρέψουν τη διάδοση βίντεο και πληροφοριών από τις διαμαρτυρίες.
Το μοτίβο αυτό επαναλαμβάνεται σήμερα, με τις ιρανικές αρχές να επιχειρούν –μέσω παραπληροφόρησης– να αποθαρρύνουν τη χρήση εφαρμογών που λειτουργούν ως μέσο ανεξάρτητης ενημέρωσης και επικοινωνίας.
Οι κίνδυνοι ασφαλείας και η υπόθεση Pegasus
Αξίζει να σημειωθεί ότι, παρότι το WhatsApp διαθέτει ισχυρή κρυπτογράφηση, δεν είναι απόλυτα άτρωτο. Το 2019, η ισραηλινή εταιρεία λογισμικού NSO Group χρησιμοποίησε το κακόβουλο πρόγραμμα Pegasus για να παραβιάσει τις συσκευές 1.400 χρηστών, περιλαμβανομένων δημοσιογράφων και ακτιβιστών. Για την υπόθεση αυτή, η εταιρεία υποχρεώθηκε πρόσφατα να καταβάλει 167 εκατομμύρια δολάρια στη WhatsApp.
Το Pegasus έχει τη δυνατότητα να εγκαθίσταται εξ αποστάσεως σε κινητά τηλέφωνα, αποκτώντας πρόσβαση σε μικρόφωνα, κάμερες και γεωεντοπισμό, γεγονός που εγείρει σοβαρά ζητήματα ιδιωτικότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η παρότρυνση του Ιράν προς τους πολίτες να σταματήσουν να χρησιμοποιούν το WhatsApp και η ευρύτερη προσπάθεια αποκλεισμού εφαρμογών επικοινωνίας εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική ελέγχου της πληροφορίας. Η Meta τονίζει πως η πρόσβαση σε ασφαλή και ελεύθερη επικοινωνία είναι κρίσιμη, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης.
Το ζήτημα αγγίζει όχι μόνο την τεχνολογία, αλλά και τον σεβασμό των πολιτικών ελευθεριών και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικά όταν κυβερνήσεις προσπαθούν να επιβάλουν σιωπή στους πολίτες τους μέσω του ψηφιακού ελέγχου.
Παραμένει αβέβαιο αν το WhatsApp θα αποκλειστεί τελικά στο Ιράν, όμως η σύγκρουση μεταξύ τεχνολογικών εταιρειών και αυταρχικών καθεστώτων δείχνει πως η μάχη για την ελευθερία του λόγου στο διαδίκτυο είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
Διαβάστε επίσης:
