Το παρασκήνιο της συμφωνίας και η «ασπίδα» των μηδενικών επιστροφών

Σε μια κίνηση που αλλάζει τα δεδομένα στη σκακιέρα του ευρωπαϊκού μεταναστευτικού, η ελληνική κυβέρνηση προχώρησε την Τρίτη σε μια βαρυσήμαντη ανακοίνωση. Η Αθήνα «κλείδωσε» μια κρίσιμη συμφωνία με τη Γερμανία και άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εξασφαλίζοντας μια περίοδο χάριτος ζωτικής σημασίας. Σύμφωνα με τους όρους, η χώρα μας δεν θα υποχρεωθεί να δεχτεί πίσω αιτούντες άσυλο μέχρι να τεθεί σε πλήρη ισχύ το νέο, αναθεωρημένο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου.

Πρόκειται για μια διπλωματική επιτυχία που θέτει σαφείς διαχωριστικές γραμμές. Όπως διευκρίνισε το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, βάσει του νέου διακανονισμού, όσοι μετανάστες εισήλθαν παράτυπα στην Ελλάδα και στη συνέχεια ταξίδεψαν προς χώρες όπως η Γερμανία, δεν θα επιστραφούν στην ελληνική επικράτεια, εφόσον η μετακίνησή τους έγινε πριν από την 12η Ιουνίου 2026. Η ημερομηνία αυτή αποτελεί πλέον ορόσημο για την εθνική στρατηγική διαχείρισης των ροών.

Πάνω από μισό εκατομμύριο υποθέσεις στο «αρχείο»

Τα νούμερα που συνοδεύουν τη συμφωνία προκαλούν ίλιγγο και αποκαλύπτουν το μέγεθος της πίεσης που θα μπορούσε να δεχτεί η χώρα. Περίπου 515.000 περιπτώσεις του Κανονισμού του Δουβλίνου — εκ των οποίων περισσότερες από 100.000 αφορούν αποκλειστικά την τελευταία τετραετία — δεν πρόκειται να μεταφερθούν αναδρομικά από τη Γερμανία στην Ελλάδα. Αυτή η εξέλιξη αφαιρεί ένα τεράστιο βάρος από τις ελληνικές αρχές, που σε διαφορετική περίπτωση θα καλούνταν να διαχειριστούν ένα διαχειριστικό και ανθρωπιστικό αδιέξοδο.

Ωστόσο, υπάρχει και μια τεχνική λεπτομέρεια που λειτούργησε υπέρ των ελληνικών θέσεων. Οι μεταφορές βάσει του συστήματος του Δουβλίνου υπόκεινται σε μια αυστηρή προθεσμία έξι μηνών. Η αντίστροφη μέτρηση ξεκινά από τη στιγμή που η χώρα υποδοχής συμφωνεί να αναλάβει την ευθύνη για το άτομο που έχει μετακινηθεί. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι για πολλούς από τους αιτούντες άσυλο που επικαλείται η ελληνική πλευρά, η νομική ευθύνη έχει ήδη περάσει στη Γερμανία λόγω παρέλευσης του χρόνου, καθιστώντας την επιστροφή τους νομικά αδύνατη.

Η διγλωσσία του Βερολίνου και η ελληνική απάντηση

Το πολιτικό πόκερ, ωστόσο, συνεχίζεται. Μετά τη συνάντηση της Δευτέρας στις Βρυξέλλες, η γερμανική πλευρά επιχείρησε να διατηρήσει ένα αυστηρό προφίλ προς το εσωτερικό της ακροατήριό της. Ο Αλεξάντερ Ντόμπριντ (Alexander Dobrindt), μιλώντας στην εφημερίδα Bild, έκανε λόγο για συμφωνία με την Ελλάδα και την Ιταλία, αποφεύγοντας όμως επιμελώς να αναφερθεί στις παραχωρήσεις που εξασφάλισε η Αθήνα. «Έχουμε συμφωνήσει με την Ελλάδα και την Ιταλία ότι θα πάρουν πίσω τους μετανάστες που εισήλθαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω των χωρών τους», δήλωσε χαρακτηριστικά, προσπαθώντας να διασκεδάσει τις εντυπώσεις.

Η απάντηση της Αθήνας ήταν άμεση και ξεκάθαρη, βάζοντας τα πράγματα στη θέση τους. Η ελληνική πλευρά τόνισε ότι η χώρα θα εισέλθει στο νέο ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου με «μηδενικές υποχρεώσεις επιστροφής» για το παρελθόν. Αυτή η φράση-κλειδί αποτελεί την ουσία της συμφωνίας για το GeoStratigika Newsroom, καθώς αποσυνδέει το μέλλον της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης από τα βάρη των προηγούμενων ετών.

Γιατί απέτυχε το παλιό σύστημα του Δουβλίνου

Η λεγόμενη διαδικασία του Δουβλίνου αποτελεί θεμέλιο λίθο του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, αλλά στην πράξη αποδείχθηκε προβληματική για τις χώρες πρώτης υποδοχής. Μία από τις βασικές διατάξεις της ορίζει ότι, κατά κανόνα, υπεύθυνη για την εξέταση της αίτησης ασύλου είναι η χώρα στην οποία ο πρόσφυγας πάτησε για πρώτη φορά σε έδαφος της ΕΕ.

Αυτό το σύστημα κατέρρευσε επανειλημμένα υπό το βάρος της πραγματικότητας. Οι προβλεπόμενες προθεσμίες σπάνια τηρούνταν, ενώ η απροθυμία ορισμένων χωρών της ΕΕ να δεχτούν πίσω αιτούντες άσυλο ή να μοιραστούν τα βάρη, οδήγησε σε ένα λειτουργικό αδιέξοδο. Η τρέχουσα συμφωνία έρχεται να αναγνωρίσει σιωπηρά αυτή την αποτυχία, δίνοντας στην Ελλάδα τον απαραίτητο «αέρα» μέχρι την εφαρμογή των νέων κανόνων.

Διαβάστε επίσης:

BRICS: Γιατί Πούτιν και Μόντι «έκαψαν» το σενάριο του κοινού νομίσματος

«Πόλεμος» στο ρύζι: Οι χώρες που «κλέβουν» τις ΗΠΑ και η οργή Τραμπ

Ελληνοτουρκικά: Το παρασκήνιο για το κρίσιμο ραντεβού του 2026