Η Ελλάδα, η οποία επί σειρά ετών αποτέλεσε τη βασική πύλη εισόδου προσφύγων προς την Ευρώπη, φαίνεται πως εξετάζει πλέον ριζικές αλλαγές στη διαχείριση του ζητήματος. Σε συνεργασία με άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, η Αθήνα ανοίγει τη συζήτηση για την απέλαση μεταναστών (κόμβους επιστροφής) των οποίων τα αιτήματα ασύλου έχουν απορριφθεί, απευθείας σε χώρες της Αφρικής.
Ενώ οι ροές δεν θυμίζουν σε τίποτα την κρίση του 2015-2016, όταν περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι πέρασαν τα σύνορα, τα δεδομένα έχουν αλλάξει γεωγραφικά. Το τελευταίο διάστημα, η Κρήτη και η Γαύδος —το νοτιότερο άκρο της Ευρώπης— δέχονται έντονες πιέσεις με κατακόρυφη αύξηση αφίξεων από τα παράλια της Βόρειας Αφρικής.
Το σχέδιο για «Κόμβους Επιστροφής» στην Αφρική
Σύμφωνα με δηλώσεις του Θάνου Πλεύρη στη δημόσια τηλεόραση (ΕΡΤ), η ελληνική πλευρά έχει ήδη εκφράσει επίσημα το ενδιαφέρον της για τη δημιουργία των λεγόμενων «κόμβων επιστροφής μεταναστών». Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που συζητείται έντονα και με τη Γερμανία, με στόχο τη μεταφορά ατόμων που δεν δικαιούνται άσυλο σε ασφαλείς τρίτες χώρες.
Η λογική πίσω από αυτό το σχέδιο είναι ξεκάθαρη: τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. αναζητούν λύσεις για τους παράνομους μετανάστες που είναι πρακτικά δύσκολο να απελαθούν στις χώρες καταγωγής τους. Η δημιουργία τέτοιων κέντρων υποδοχής σε αφρικανικό έδαφος θα μπορούσε να λύσει αυτόν τον «γρίφο» για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Το μοντέλο της Ολλανδίας και ο παράγοντας «αποτροπή»
Η συζήτηση αυτή δεν γίνεται σε κενό αέρος. Ήδη η Ολλανδία έχει προχωρήσει σε συμφωνία με την Ουγκάντα, ώστε η τελευταία να λειτουργεί ως ενδιάμεσος σταθμός για την επιστροφή απορριφθέντων αιτούντων άσυλο. Αν και το ολλανδικό σχέδιο αφορά κυρίως άτομα από γειτονικές χώρες της Ουγκάντα, η Ελλάδα βλέπει σε αυτό το μοντέλο έναν ισχυρό μοχλό πίεσης.
Όπως χαρακτηριστικά τονίστηκε στον δημόσιο διάλογο, η ύπαρξη κέντρων εκτός Ευρώπης θα λειτουργούσε ως ισχυρό αποτρεπτικό μέσο. Το σκεπτικό είναι πως αν ένας μετανάστης, π.χ. από την Αίγυπτο, γνωρίζει ότι αντί για την Ευρώπη μπορεί να καταλήξει στην Ουγκάντα, θα το σκεφτεί πολύ σοβαρά πριν επιχειρήσει το επικίνδυνο ταξίδι.
Αυστηροποίηση στάσης και νέα μέτρα στα σύνορα
Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει υιοθετήσει μια πιο σκληρή στάση στο μεταναστευτικό ζήτημα από το 2019. Αυτή η πολιτική περιλαμβάνει την επέκταση του φράχτη στον Έβρο και την ενίσχυση των θαλάσσιων περιπολιών στο Αιγαίο. Ωστόσο, η μετατόπιση των ροών προς το Νότιο Αιγαίο απαιτεί νέα στρατηγική.
Είναι ενδεικτικό ότι, προκειμένου να ανακοπούν οι ροές προς την Κρήτη και τη Γαύδο, οι ελληνικές αρχές προχώρησαν σε μια δραστική κίνηση το διάστημα Ιουλίου-Οκτωβρίου: σταμάτησαν την επεξεργασία αιτημάτων ασύλου για άτομα που έφταναν δια θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική. Η κίνηση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά δείχνει την αποφασιστικότητα της Αθήνας να ελέγξει τα νότια σύνορά της.
Παράλληλα, το διεθνές ενδιαφέρον για τέτοιες λύσεις αυξάνεται, καθώς και η Ουγκάντα έχει συνάψει συμφωνία με τις ΗΠΑ για την υποδοχή υπηκόων τρίτων χωρών, αποδεικνύοντας ότι η εξωτερικοποίηση των διαδικασιών ασύλου τείνει να γίνει παγκόσμια πρακτική.
ΠΗΓΗ: δηλώσεις του Θάνου Πλεύρη στην ΕΡΤ, Reuters
Διαβάστε επίσης:
Ευρώπη vs ΗΠΑ & Κίνα: Το σχέδιο Μέρτς και Μακρόν για την «Ψηφιακή Ελευθερία»
Ναυτική Υπεροχή: Η Ελλάδα «κλειδώνει» τον 4ο γίγαντα των θαλασσών – Θεμιστοκλής
Ελλάδα
Απόρρητο