Η πρόσφατη κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έχει επαναφέρει στο προσκήνιο ένα κρίσιμο ερώτημα για τη σταθερότητα της περιοχής: Ποιος θα διαδεχθεί τον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, σε περίπτωση που αυτός δολοφονηθεί από ισραηλινή επίθεση;
Η συζήτηση επικεντρώνεται ιδιαίτερα γύρω από το όνομα του Μοτζταμπά Χαμενεΐ, γιου του σημερινού ηγέτη, ο οποίος εδώ και χρόνια θεωρείται πιθανός διάδοχος, παρά το γεγονός ότι επισήμως δεν έχει λάβει καμία υποστήριξη από τον πατέρα του.
Απειλές και Γεωπολιτικές Αναταράξεις
Μετά τη στοχευμένη εξόντωση κορυφαίων Ιρανών στρατιωτικών ηγετών και πυρηνικών επιστημόνων, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, υπονόησε ότι ο επόμενος στόχος θα μπορούσε να είναι ο ίδιος ο Χαμενεΐ. Οι δηλώσεις αυτές έχουν προκαλέσει πολιτικό σεισμό στη Μέση Ανατολή, εγείροντας ανησυχίες για μετωπική σύγκρουση μεταξύ των δύο κρατών.
Ο Χαμενεΐ, από την πλευρά του, απέρριψε κάθε ενδεχόμενο υποχώρησης και διεμήνυσε ότι τυχόν παρέμβαση των ΗΠΑ θα προκαλούσε «ανεπανόρθωτη ζημιά». Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είχε δηλώσει ότι γνωρίζουν «πού κρύβεται ο Χαμενεΐ» αλλά προς το παρόν δεν σκοπεύουν να τον εξοντώσουν.
Ποιος είναι ο Μοτζταμπά Χαμενεΐ;
Ο Μοτζταμπά Χαμενεΐ είναι μεσαίας βαθμίδας σιίτης κληρικός, ο οποίος διατηρεί χαμηλό προφίλ αλλά φέρεται να έχει ισχυρή επιρροή στους μηχανισμούς εξουσίας του Ιράν. Πηγές έχουν αναφέρει στο Reuters ότι ο Μοτζταμπά έχει στενούς δεσμούς με το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (IRGC), καθώς και με ισχυρούς πολιτικούς και θρησκευτικούς κύκλους στην Τεχεράνη.
Παρότι δεν έχει εμφανιστεί δημοσίως με τρόπο που να θυμίζει πολιτικό ηγέτη, ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν πως πρόκειται για τον πραγματικό «άνθρωπο πίσω από τις κουρτίνες».
Διαδοχή στην ασάφεια
Το Συμβούλιο Ειδικών του Ιράν – το ανώτατο όργανο που είναι επιφορτισμένο με την επιλογή του νέου Ανώτατου Ηγέτη – δεν περιέλαβε το όνομα του Μοτζταμπά στους υποψήφιους διαδόχους, όπως ανέφερε προ έξι μηνών δημοσίευμα του Reuters. Παρά ταύτα, υπάρχουν ενδείξεις παρασκηνιακής πίεσης από επιφανείς κληρικούς ώστε το όνομά του να τεθεί ξανά στο τραπέζι.
Ο πρόσφατος θάνατος του Προέδρου Εμπραχίμ Ραΐσι – που θεωρούνταν ισχυρός υποψήφιος για τη διαδοχή – σε συντριβή ελικοπτέρου, άνοιξε εκ νέου τη συζήτηση γύρω από τον Μοτζταμπά.
Κληρονομική ηγεσία και οι αντιφάσεις της
Η πιθανότητα ο Μοτζταμπά να διαδεχθεί τον πατέρα του συγκρούεται με την ιστορική και ιδεολογική βάση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, η οποία δημιουργήθηκε μετά την ανατροπή της μοναρχίας το 1979. Ο ίδιος ο Χαμενεΐ έχει εκφράσει επανειλημμένα την αντίθεσή του στην κληρονομική μεταβίβαση της εξουσίας.
Ωστόσο, οι αδιαφανείς διαδικασίες και οι διασυνδέσεις μεταξύ των στρατιωτικών και θρησκευτικών θεσμών στο Ιράν αφήνουν περιθώρια για παρασκηνιακές συμφωνίες που ενδέχεται να φέρουν τον Μοτζταμπά στην κορυφή της ιεραρχίας.
Τι σημαίνει η διαδοχή Μοτζταμπά για τη Δύση και τη Μέση Ανατολή;
Μια πιθανή ανάληψη εξουσίας από τον Μοτζταμπά θα μπορούσε να εντείνει τις ήδη τεταμένες σχέσεις του Ιράν με τη Δύση, καθώς θεωρείται σκληροπυρηνικός και στενά συνδεδεμένος με το IRGC, οργανισμό που οι ΗΠΑ θεωρούν τρομοκρατικό.
Οι ΗΠΑ και το Ισραήλ έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι η απουσία συναινέσεων στη διαδοχή του Χαμενεΐ θα μπορούσε να οδηγήσει σε χάος εντός του ιρανικού καθεστώτος, όπως είχε αναφέρει η Wall Street Journal (2024).
Παρόλο που ο Μοτζταμπά Χαμενεΐ δεν είναι ακόμα επίσημος υποψήφιος, η αυξανόμενη επιρροή του και οι εξελίξεις στο γεωπολιτικό σκηνικό τον καθιστούν κεντρικό πρόσωπο στη μελλοντική πορεία του Ιράν. Αν ο πατέρας του σκοτωθεί, η πολιτική και θρησκευτική ελίτ της Τεχεράνης ίσως αναγκαστεί να κάνει μία επιλογή που θα κρίνει την πορεία της χώρας για δεκαετίες.
Η παγκόσμια κοινότητα παρακολουθεί με έντονο ενδιαφέρον και ανησυχία, καθώς η επόμενη μέρα στο Ιράν ενδέχεται να φέρει ραγδαίες αλλαγές στην ασφάλεια της περιοχής και στις διεθνείς ισορροπίες.
Διαβάστε επίσης:
«Προσοχή εύφλεκτον!»: Η σύγκρουση με το Ιράν προκαλεί εμφύλιο στον πυρήνα του MAGA κινήματος
Μητσοτάκης: Δεν υφίσταται απειλή για τη Σούδα – Κατηγορηματική διάψευση και μήνυμα ενότητας
