# τσουνάμι

Το τσουνάμι είναι μια σειρά από μεγάλα, ισχυρά κύματα που δημιουργούνται κυρίως λόγω σεισμών στον υποθαλάσσιο φλοιό της Γης. Άλλες αιτίες μπορεί να είναι ηφαιστειακές εκρήξεις, κατολισθήσεις ή ακόμα και μετεωρίτες που πέφτουν στη θάλασσα. Τα κύματα αυτά διαφέρουν από τα κανονικά θαλάσσια κύματα, καθώς έχουν τεράστια ενέργεια, μεγάλο μήκος κύματος και μπορούν να ταξιδεύουν με ταχύτητες έως 800 χλμ./ώρα.

Το τσουνάμι προκαλείται όταν μια μεγάλη ποσότητα νερού μετατοπίζεται απότομα, συνήθως λόγω ενός ισχυρού σεισμού κάτω από τον βυθό της θάλασσας. Η μετατόπιση αυτή δημιουργεί κύματα που ξεκινούν να κινούνται προς όλες τις κατευθύνσεις, αποκτώντας καταστροφική δύναμη όσο πλησιάζουν τις ακτές.

Ένα τσουνάμι μπορεί να είναι ακραία επικίνδυνο. Ακόμα και ένα κύμα ύψους μόλις ενός μέτρου μπορεί να προκαλέσει σοβαρές πλημμύρες και καταστροφές σε υποδομές, παρασύροντας οχήματα, δέντρα και ανθρώπους. Τα ισχυρότερα τσουνάμι μπορούν να αφανίσουν ολόκληρες παράκτιες κοινότητες μέσα σε λίγα λεπτά.

Σύμφωνα με το National Weather Service, υπάρχουν τέσσερα επίπεδα προειδοποίησης: Η προειδοποίηση τσουνάμι (Tsunami Warning) σημαίνει ότι ένα τσουνάμι είναι επικείμενο ή ήδη σε εξέλιξη, και απαιτεί άμεση εκκένωση. Η σύσταση (Tsunami Advisory) αφορά ενδεχόμενα επικίνδυνα ρεύματα και συνιστά απομάκρυνση από τη θάλασσα. Η επιτήρηση (Tsunami Watch) σημαίνει ότι υπάρχει πιθανότητα τσουνάμι και χρειάζεται προετοιμασία. Τέλος, η ενημερωτική δήλωση (Tsunami Information Statement) εκδίδεται όταν δεν υπάρχει απειλή αλλά έχει καταγραφεί σεισμική δραστηριότητα.

Έντονα σεισμικά φαινόμενα σε παράκτιες περιοχές, απότομη υποχώρηση της θάλασσας, ασυνήθιστοι ήχοι από το νερό ή έντονη αναταραχή χωρίς άνεμο, είναι όλα πιθανά προειδοποιητικά σημάδια. Εάν βιώσετε κάποιο από αυτά, πρέπει να μετακινηθείτε αμέσως σε υψηλότερο έδαφος.

Αν εκδοθεί προειδοποίηση για τσουνάμι, πρέπει να μετακινηθείτε αμέσως σε ασφαλές και υψηλό σημείο, μακριά από ακτές, ποτάμια, λιμάνια και παραθαλάσσιες περιοχές. Παραμείνετε εκεί μέχρι να υπάρξει επίσημη άρση της προειδοποίησης και μην επιστρέφετε πρόωρα. Ακολουθήστε τις οδηγίες των τοπικών αρχών και ενημερωθείτε μόνο από έγκυρες πηγές.

Ναι, ένα τσουνάμι μπορεί να αποτελείται από πολλαπλά κύματα. Μάλιστα, το πρώτο κύμα δεν είναι πάντα το ισχυρότερο. Ενδέχεται να περάσουν ώρες μεταξύ των διαδοχικών κυμάτων και να σημειωθούν επικίνδυνες μεταβολές στην έντασή τους.

Σε ανοιχτό ωκεανό, τα κύματα τσουνάμι μπορεί να φτάσουν ταχύτητες άνω των 700–800 χλμ./ώρα, παρόμοιες με ταχύτητα αεροπλάνου. Καθώς πλησιάζουν σε ρηχά νερά, μειώνεται η ταχύτητά τους αλλά αυξάνεται το ύψος και η ισχύς τους.

Δεν είναι δυνατόν να προβλεφθεί με ακρίβεια η δημιουργία τσουνάμι, αλλά υπάρχουν διεθνή συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, όπως το Pacific Tsunami Warning Center, που αξιολογούν σεισμικά δεδομένα και εκδίδουν έγκαιρες ειδοποιήσεις. Ωστόσο, η αντίδραση του κοινού είναι κρίσιμη για την προστασία της ζωής.

Η παλίρροια είναι ένα φυσικό φαινόμενο που προκαλείται από τις βαρυτικές δυνάμεις της Σελήνης και του Ήλιου και ακολουθεί ένα προβλέψιμο ημερήσιο μοτίβο. Το τσουνάμι, αντίθετα, είναι ξαφνικό, απρόβλεπτο και εξαιρετικά επικίνδυνο, καθώς σχετίζεται με γεωλογικές μεταβολές και μπορεί να προκαλέσει καταστροφές σε λίγα λεπτά.

Η λέξη τσουνάμι προέρχεται από τα ιαπωνικά (津波, tsunami) και μεταφράζεται κυριολεκτικά στα ελληνικά ως: «παλιρροϊκό κύμα» ή «θαλάσσιο σεισμικό κύμα». Αναλυτικά: "τσου" (津) σημαίνει λιμάνι "νάμι" (波) σημαίνει κύμα. Άρα, η κυριολεκτική σημασία είναι «κύμα λιμανιού», επειδή οι Ιάπωνες παρατηρούσαν ότι τα κύματα αυτά προκαλούν ξαφνικές πλημμύρες στα λιμάνια μετά από σεισμούς. Στα ελληνικά, όμως, χρησιμοποιείται ως δάνειος όρος – δηλαδή διατηρείται ως "τσουνάμι", χωρίς μετάφραση, και έχει πλέον ενσωματωθεί πλήρως στο λεξιλόγιο, τόσο στον καθημερινό λόγο όσο και σε επίσημα κείμενα.