Η Γραμμή Ντουράντ χωρίζει το Αφγανιστάν από το Πακιστάν κι αποτελεί διεθνές χερσαίο σύνορο μήκους 2.670 χιλιομέτρων.
Ιδρύθηκε το 1893 η Γραμμή Ντουράντ ως το διεθνές σύνορο μεταξύ της Βρετανικής Ινδίας (στην περίοδο της αποικιοκρατίας) και του Εμιράτου του Αφγανιστάν. Πήρε το όνομά του από τον Μόρτιμερ Ντουράντ, Βρετανό διπλωμάτη της Ινδικής Δημόσιας Υπηρεσίας που καθόρισε τα σύνορα σε συνεργασία με τον Αφγανό Εμίρη, Αμπντούρ Ραχμάν Χαν.
Το δυτικό άκρο εκτείνεται στα σύνορα με το Ιράν και το ανατολικό άκρο στα σύνορα με την Κίνα. Οι Βρετανοί θεωρούσαν το Αφγανιστάν ανεξάρτητο Κράτος εκείνη την εποχή αν και είχαν τον απόλυτο έλεγχο στις εξωτερικές και διπλωματικές του υποθέσεις.
Η μονοσέλιδη Συμφωνία, με ημερομηνία 12 Νοεμβρίου 1893, περιέχει επτά σύντομα άρθρα, συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης να μην ασκείται παρέμβαση πέρα από τη Γραμμή Ντουράντ.
Μια κοινή έρευνα οριοθέτησης των Βρετανών και των Αφγανών άρχισε το 1894 καλύπτοντας περίπου 1.300 χιλιόμετρα. Η Γραμμή, όπως τροποποιήθηκε το 1919 κληρονομήθηκε το 1947 από το Πακιστάν, όταν έγινε ανεξάρτητο Κράτος.
Η Γραμμή Ντουράντ διασχίζει τις φυλετικές περιοχές των Παστούν και νοτιότερα μέσω της περιοχής του Μπαλουχιστάν.
Χωρίζει πολιτικά τους εθνοτικούς Παστούν, καθώς και τους Μπαλόχ και άλλες εθνοτικές ομάδες, που ζουν και στις δύο πλευρές των συνόρων.
Από γεωπολιτική και γεωστρατηγική άποψη, έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα πιο επικίνδυνα σύνορα στον κόσμο
Αν και η Γραμμή Ντουράντ είναι διεθνώς αναγνωρισμένη ως τα δυτικά σύνορα του Πακιστάν, παραμένει σε μεγάλο βαθμό μη αναγνωρισμένη στο Αφγανιστάν!
Μάλιστα το 2017, εν μέσω διασυνοριακών εντάσεων, ο πρώην Πρόεδρος του Αφγανιστάν Χαμίντ Καρζάι είπε ότι «το Αφγανιστάν «δεν θα αναγνωρίσει ποτέ» τη Γραμμή Ντουράντ ως σύνορο μεταξύ των δύο χωρών»!
Γιατί συμβαίνει αυτό; Υπάρχει μεγάλο ιστορικό από τον 19ο αιώνα κι αφορά στις συχνές μάχες που υπήρχαν μεταξύ του Αφγανιστάν και της Βρετανικής Αυτοκρατορίας της Ινδίας που έκαναν σχεδόν αδύνατη τη διέλευση από τη μία πλευρά στην άλλη.
Επιπλέον, οι Βρετανοί στρατολόγησαν δεκάδες χιλιάδες ντόπιους Παστούν στον Βρετανικό Ινδικό Στρατό και τους τοποθέτησαν σε ολόκληρη τη Βρετανική Ινδία και τη νοτιοανατολική Ασία.
Η ευκολία του ταξιδιού προς τα ανατολικά και η δυσκολία του ταξιδιού προς το Αφγανιστάν, οδήγησε πολλούς Παστούν να προσανατολιστούν προς τα εδάφη της Βρετανικής Ινδίας και μακριά από την Καμπούλ.
Μέχρι την εποχή της ινδικής ανεξαρτησίας, η πολιτική γνώμη χωρίστηκε σε αυτούς που υποστήριζαν μια πατρίδα για τους μουσουλμάνους Ινδούς με τη μορφή του Πακιστάν, σε αυτούς που υποστήριζαν την επανένωση με το Αφγανιστάν και σε αυτούς που πίστευαν ότι μια ενωμένη Ινδία θα ήταν καλύτερη επιλογή.
Η Γραμμή Ντουράντ πυροδότησε μια μακροχρόνια διαμάχη μεταξύ του Αφγανιστάν και της Βρετανικής Ινδίας.
Πάντως οι Αφγανοί ηγεμόνες αποδέχτηκαν τα σύνορα με τις συνθήκες του 1919, του 1921 και του 1930.
Το Πακιστάν απλώς «κληρονόμησε» τη συνθήκη μετά την ανεξαρτησία του το 1947. Ποτέ όμως δεν υπήρξε επίσημη συμφωνία για επικύρωση ανάμεσα στις δύο χώρες. Το Πακιστάν είχε εκφράσει επίσημη θέση ότι δεν πρέπει να απαιτείται συμφωνία για τον καθορισμό των ορίων. Οι συμφωνίες «μεταβιβάζονται» στα διάδοχα κράτη.
Όμως την εποχή της ανεξαρτησίας οι αυτόχθονες Παστούν είχαν επιλογή να γίνουν είτε μέρος της Ινδίας είτε του Πακιστάν. Επιπλέον, ηγετικές μορφές τους υποστήριζαν μια ενωμένη Ινδία και όχι ένα ενωμένο Αφγανιστάν.
Στη συνέχεια διχάστηκαν μεταξύ της πλειοψηφίας που επιθυμούσε να ενταχθεί στο νεοσύστατο Κράτος του Πακιστάν και της μειονότητας που επιθυμούσε να γίνει μέρος της Ινδίας.
Το 1949 οι σχέσεις ανάμεσα σε Αφγανιστάν και Πακιστάν επιδεινώθηκαν όταν ένα πακιστανικό αεροσκάφος βομβάρδισε χωριό στην αφγανική πλευρά της Γραμμής Ντουράντ.
Ήταν μια απάντηση στα διασυνοριακά πυρά των Αφγανών οι οποίοι απάντησαν: «Δεν αναγνωρίζουμε ούτε το φανταστικό όριο Ντουράντ ούτε οποιαδήποτε παρόμοια Γραμμή». Η ένταση πλέον ήταν επίσημη.
Ανακοίνωσαν επίσης ότι η γραμμή εθνοτικής διαίρεσης του Ντουράντ είχε επιβληθεί σε αυτούς υπό καθεστώς εξαναγκασμού.
Το 1976, ο τότε πρόεδρος του Αφγανιστάν, Σαρντάρ Μοχάμεντ Νταούντ Καν αναγνώρισε τη Γραμμή Ντουράντ ως διεθνή σύνορο μεταξύ Πακιστάν και Αφγανιστάν. Έκανε αυτή τη δήλωση ενώ βρισκόταν σε επίσημη επίσκεψη στο Ισλαμαμπάντ, στο Πακιστάν.
Η υπηρεσία πληροφοριών του Πακιστάν έχει εμπλακεί σε μεγάλο βαθμό στης υποθέσεις του Αφγανιστάν από τα τέλη της δεκαετίας του ’70.
Με τη χρηματοδότηση των ΗΠΑ στρατολόγησε ομάδα «Μουτζαχεντίν» στην πακιστανική πλευρά ώστε να περάσουν τη Γραμμή Ντουράντ και να περάσουν στο έδαφος του Αφγανιστάν που τότε ήταν υπό Σοβιετική επιρροή και να ανατρέψουν την κυβέρνηση.
Επίσης εκτιμάται ότι η Κυβέρνηση του Αφγανιστάν υποστήριξε την αριστερή οργάνωση Al-Zulfiqar του Πακιστάν, που κατηγορείται για την αεροπειρατεία το 1981 ενός αεροπλάνου της Pakistan International Airlines από το Καράτσι στην Καμπούλ.
Μετά την κατάρρευση της φιλοσοβιετικής αφγανικής κυβέρνησης το 1992, το Πακιστάν, παρά το Άρθρο 2 της Συμφωνίας για τη Γραμμή Ντουράντ που ορίζει ότι «η κυβέρνηση της Ινδίας δεν θα ασκήσει ποτέ ανάμειξη στα εδάφη που βρίσκονται πέρα από αυτή τη γραμμή στο πλευρό του Αφγανιστάν», προσπάθησε να δημιουργήσει ένα κράτος-μαριονέτα στο Αφγανιστάν πριν τον έλεγχο των Ταλιμπάν.
Ακόμη και οι ηγέτες των Ταλιμπάν αμφισβήτησαν την ίδια την ύπαρξη της Γραμμής Ντουράντ όταν ο πρώην υπουργός Εσωτερικών του Αφγανιστάν Αμπντούρ Ραζάκ και μια αντιπροσωπεία περίπου 95 Ταλιμπάν επισκέφθηκαν το Πακιστάν.
Οι Ταλιμπάν αρνήθηκαν να υποστηρίξουν τη Γραμμή του Ντουράντ παρά την πίεση από το Ισλαμαμπάντ, με το επιχείρημα ότι δεν θα υπάρχουν σύνορα μεταξύ των μουσουλμάνων.
Όταν η κυβέρνηση των Ταλιμπάν απομακρύνθηκε στα τέλη του 2001, ο Αφγανός Πρόεδρος Χαμίντ Καρζάι άρχισε επίσης να αντιστέκεται στη Γραμμή Ντουράντ.
Σήμερα, η κυβέρνηση του Αφγανιστάν δεν αναγνωρίζει τη Γραμμή Ντουράντ ως τα διεθνή της σύνορα. Καμία αφγανική κυβέρνηση δεν έχει αναγνωρίσει τη Γραμμή Ντουράντ ως σύνορο ορισμένο από το 1947.
Η Κυβέρνηση του Αφγανιστάν που κυριαρχείται από Παστούν όχι μόνο αρνείται να αναγνωρίσει τη Γραμμή Ντουράντ ως διεθνή σύνορα μεταξύ των δύο χωρών, αλλά ισχυρίζεται ότι τα εδάφη των Παστούν του Πακιστάν ανήκουν στο Αφγανιστάν!
Επειδή η Γραμμή Ντουράντ χωρίζει τον λαό των Παστούν και των Μπαλόχ, συνεχίζει να αποτελεί πηγή έντασης μεταξύ των κυβερνήσεων ων δύο χωρών.
Τον Ιούλιο του 2003, πακιστανικές και αφγανικές δυνάμεις συγκρούστηκαν σε συνοριακούς σταθμούς. Η αφγανική κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι ο πακιστανικός στρατός δημιούργησε βάσεις έως και 600 μέτρα μέσα στο Αφγανιστάν.
Το 2007, το Πακιστάν έστησε φράχτες και στύλους μερικές εκατοντάδες μέτρα μέσα στο Αφγανιστάν αλλά ο Αφγανικός Εθνικός Στρατός τους αφαίρεσε γρήγορα και άρχισε να βομβαρδίζει πακιστανικές θέσεις.
Οι ηγέτες στο Πακιστάν είπαν ότι η περίφραξη ήταν ένας τρόπος για να αποτραπεί η διέλευση μαχητών των Ταλιμπάν μεταξύ των δύο εθνών, αλλά ο Αφγανός πρόεδρος Χαμίντ Καρζάι πίστευε ότι είναι το σχέδιο του Ισλαμαμπάντ να χωρίσει οριστικά τις φυλές των Παστούν.
Η συνοριακή περιοχή μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν ήταν εδώ και καιρό ένα από τα πιο επικίνδυνα μέρη στον κόσμο, κυρίως λόγω του πολύ μικρού κυβερνητικού ελέγχου.
Είναι νόμιμο και σύνηθες στην περιοχή η μεταφορά όπλων, ενώ τα τουφέκια και τα εκρηκτικά είναι συνήθη και κοινά φορτία.
Λαμβάνουν χώρα πολλές μορφές παράνομων δραστηριοτήτων, όπως λαθρεμπόριο όπλων, ναρκωτικών, ξυλείας, χαλκού, πολύτιμων λίθων, μαρμάρων, οχημάτων και ηλεκτρονικών προϊόντων, καθώς και κοινών καταναλωτικών αγαθών.
Οι απαγωγές και οι δολοφονίες είναι συχνές. Οι μαχητές συχνά περνούν τα σύνορα και από τις δύο πλευρές για να πραγματοποιήσουν επιθέσεις
Οι κυβερνήσεις του Πακιστάν και του Αφγανιστάν προσπαθούν και οι δύο να επεκτείνουν το κράτος τους.
Τον Ιούνιο του 2016, το Πακιστάν ανακοίνωσε ότι ολοκλήρωσε 1.100 χιλιόμετρα χαρακωμάτων κατά μήκος της Γραμμής Ντουράντ στο Μπαλουχιστάν για να ελέγξει τη μετακίνηση τρομοκρατών και λαθρεμπόρων πέρα από τα σύνορα με το Αφγανιστάν.
Το 2017 εξαιτίας διαφόρων επεισοδίων τα σύνορα έκλεισαν (και άνοιξαν) αρκετές φορές από την πλευρά του Πακιστάν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναλάβουν δράση οι Αφγανοί ενάντια σε μαχητικές ομάδες που χρησιμοποιούσαν το έδαφος του Αφγανιστάν για να πραγματοποιήσουν διασυνοριακές επιθέσεις εναντίον του Πακιστάν.
Το Πακιστάν κατασκευάζει ένα φράγμα στα σύνορα από το 2017 για να αποτρέψει την τρομοκρατία, τη διακίνηση ναρκωτικών, τους πρόσφυγες, την παράνομη μετανάστευση, το λαθρεμπόριο και τη διείσδυση στα διεθνή σύνορα
Σύμφωνα με το Πακιστάν, το φράγμα είναι επίσης απαραίτητο για να εμποδίσει τη διείσδυση μαχητών πέρα από τα σύνορα. Τον Ιανουάριο του 2022 ανακοινώθηκε ότι απομένουν μόνο 20 χιλιόμετρα περίφραξης σε ένα έργο που θα κοστίσει πάνω από 500 εκατομμύρια δολάρια.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τα πιο επικίνδυνα σύνορα: Ινδία- Πακιστάν στο Κασμίρ
Στο Ναγκόρνο- Καραμπάχ δε θα ήθελες να βρίσκεσαι
